نقدی بر جرم‌انگاری «فعالیت تبلیغی» در پرتو اصل آزادی بیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

چکیده

آزادی بیان یکی از حقوق اولیه مورد پذیرش در قانون اساسی است که در برخی قوانین مشمول برخی استثنائات یا شروط شده است که بسیار کلی و قابل تفسیر هستند. جرم‌انگاری هر نوع فعالیت تبلیغی علیه نظام یا به نفع گروه‌ها و سازمان‎های مخالف نمونه چنین استثنائاتی است. این جرم‌انگاری اگرچه به ظاهر ارتباطی به آزادی انتقاد ندارد، اما به دلیل فقدان معیاری روشن در تفکیک فعالیت تبلیغی از انتقاد، اصل آزادی بیان را مخدوش می‎سازد و بنابراین مغایر قانون اساسی است. با اصل قانونی بودن جرم تنافی دارد؛ زیرا در چارچوب یک تعریف حقوقی روشن از عمل مجرمانه قرار نمی‌گیرد. افزون بر این با جرم‌انگاری هر نوع فعالیت تبلیغی غیرهمسو با حکومت، امکان پیگرد قضایی هر نوع انتقاد، تحلیل، اظهارنظر و فعالیت سیاسی ناهمخوان با حکومت و رواج مداهنه و تقدیس، فساد سیاسی و اداری و اقتصادی گسترش می‌یابد. به نظر می‌رسد صرف تبلیغ له یا علیه این و آن را تا زمانی که متضمن رفتار مجرمانه خاصی مثل توهین، افترا، نشر اکاذیب و... نباشد، نباید جرم بلکه باید از آثار آزادی بیان تلقی نمود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. اردبیلی، محمدعلی؛ حقوق جزای عمومی؛ ج2، چ37، تهران: نشر میزان، ۱۳۹۳.
    2. اسلامی، سیدحسن؛ انتقاد و انتقادپذیری، تهران: نشر عروج، 1389.
    3. افشاری راد، مینو؛ آقابخشی، علی اکبر؛ فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار، 1389.
    4. انصاری، باقر؛ حقوق ارتباط جمعی، تهران: انتشارات سمت، 1386.
    5. انصاری، باقر؛ »موازین حقوقی ناظر بر انتقاد از دولت و مقامات دولتی»؛ فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال شانزدهم، ش43، 1393، صص46ـ9.
    6. پیمانی، ضیاءالدین؛ حقوق کیفری اختصاصی ۳ (جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی)؛ تهران: نشر میزان، 1382.
    7. حاجی ده‌آبادی، احمد؛ بایسته های تقنین، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۵.
    8. حبیب‌زاده، محمدجعفر و موسوی مجاب، سید درید؛ «تحلیل جرم فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران»؛ مجله فقه و حقوق، سال سوم، ش9، ۱۳۸۵.
    9. خالقی، علی؛ نکته‎ها در قانون آیین دادرسی کیفری؛ چ4، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، 1394.
    10. خدادادی، محمداسماعیل؛ مبانی علم سیاست، قم: انتشارات یاقوت،۱۳۸۰.
    11. دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه؛ تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت نامه، ۱۳۳۸.
    12. راس، جفری ایان؛ تحولات جرم سیاسی؛ ترجمه: حسین غلامی؛ تهران: سمت، ۱۳۸۸.
    13. زراعت، عباس؛ جرم سیاسی؛ تهران: انتشارات ققنوس، ۱۳۷۷.
    14. سالاری، مهدی؛ حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه امنیت کشور)؛ تهران: نشر میزان، ۱۳۸۷.
    15. شریف رضی؛ نهج البلاغه؛ ترجمه محمد دشتی؛ قم: انتشارات تهذیب، 1379.
    16. شکری، رضا و سیروس، قادر؛ قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی؛ تهران: نشر مهاجر، 1384.
    17. شیخ الاسلامی، عباس؛ جرایم مطبوعاتی: بررسی تطبیقی سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران و انگلستان؛ مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۰.
    18. عمید، حسن؛ فرهنگ عمید، تهران: انتشارات جاویدان، 1351.
    19. غنوشی، راشد؛ آزادی‌های عمومی در حکومت اسلامی، مترجم: حسین صابری؛ تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1381.
    20. قاری سید فاطمی، محمد؛ حقوق بشر در جهان معاصر (دفتر دوم: جستارهایی تحلیلی از حق ها و آزادی‌ها)؛ تهران: موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، 1389.
    21. قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل؛ بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان، 1390.
    22. جمعی از نویسندگان/ کمیسیون حقوق بشر اسلامی؛ حقوق بشر در جهان معاصر(دغدغه ها و دیدگاه های حقوقدانان و فقهای ایرانی)؛ تهران: انتشارات آیین احمد(ص)، 1388.
    23. گلدوزیان، ایرج؛ محشای قانون مجازات اسلامی، تهران: انتشارات مجد، 1383.
    24. لوی برول، هانری؛ جامعه‌شناسی حقوق، ترجمه: ابوالفضل قاضی شریعت پناهی؛ تهران: نشر میزان، 1388.
    25. سروش محلاتی، محمد؛ نصیحت ائمه مسلمین؛ قابل دسترسی در: پورتال جامع علوم انسانی، 1375.
    26. محمدی، قاسم؛ جرم مطبوعاتی، تهران: سمت، 1390.
    27. مرتضوی، سعید؛ جرایم مطبوعاتی؛ تهران: انتشارات بین الملل، 1386.
    28. معین، محمد؛ فرهنگ فارسی؛ گردآوری: عزیزالله علیزاده، 1385.
    29. مهرپور، حسین؛ مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: انتشارات دادگستر، 1391.
    30. میر محمدصادقی، حسین؛ حقوق جزای اختصاصی(3: جرایم علیه امنیت وآسایش عمومی)؛ تهران: میزان، 1393.
    31. نوبهار، رحیم؛ حمایت حقوق کیفری از حوزه های عمومی و خصوصی؛ تهران: انتشارات جنگل، 1387.
    32. هاشمی، سیدمحمد؛ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ ج1،تهران: میزان، 1392.
    33. ______؛ حقوق بشر و آزادی های اساسی، تهران: میزان، 1384.
      1. Hornby A.S.; Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, Oxford University Press, 7th edition, 2005.
      2. Campbell, Henry; Black’s Law Dictionary, U.S.A., West Publishing Co., 6th edition, 1990.
      3. Mayor, Micheal; Longman Dictionary of Contemporary English, 5th edition, Application type from Play Store, 2009.

     

     

     

     

حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 57
شهریور 1397
صفحه 125-155

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار