مسئولیت در فرض اجتماع عاملین ورود زیان، با تأکید بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مازندران

چکیده

چنانکه یک شخص مباشرتا، مرتکب فعل زیانباری گردد، احراز رابطه سببیت بسیار آسان است. زیرا با اثبات این مطلب که ضرر وارده به علت فعل شخص بوده، حکم به رابطه سببیت می شود. گاهی اجتماع سبب و مباشر و یا اجتماع اسباب اتفاق می افتد، یعنی چند سبب و یا یک یا چند سبب و مباشر، موجب بروز زیان می گردند. در این فرض، بحث این است که کدام یک از اسباب و یا مباشر ضامن می باشند و حدود مسئولیت هر یک به چه میزان است؟ با تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قانونگذار نوآوری هایی را در زمینه مسئولیت مباشر و سبب در فرض اجتماع اسباب و نیز اجتماع سبب و مباشر ایجاد نموده است. در این تحقیق به بر رسی نوآوری های قا نون مجازات اسلامی در مسئله مسئولیت مباشر و سبب در فرض اجتماع اسباب و اجتماع سبب و مباشر می پردازیم تا تحولات ایجاد شده بنحو ملموس تری تبیین گردد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. ابراهیم‌خانی، محمدعلی؛ «مسئولیت مشترک و چند جانبه»؛ مجله کانون وکلا، زمستان 1384، شماره 191، صص 111ـ96.
    2. ابن براج (قاضی)، عبدالعزیز طرابلسی؛ المهذب، ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ه.ق.
    3. افتخاری، رضا؛ «مسأله اجتماع اسباب ضمان قهری در فقه مدنی و آثار آن وحدت و تعدد مسئولیت»؛ فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، ش17، پائیز 1387، صص24ـ9.
    4. اصفهانی (مجلسی اول)، محمدتقی؛ یک دوره فقه کامل فارسی، چ1، تهران: مؤسسه و انتشارات فراهانی، 1400ق.
    5. امامی، حسن؛ حقوق مدنی؛ ج2و5، چ1، تهران: انتشارات اسلامیه، 1368.
    6. الهیان، مجتبی و ریاحی، جواد و مختاری، علیرضا؛ «رابطه استناد و نحوه تقسیم مسئولیت در تصادم»؛ اندیشه‌های حقوق خصوصی، ش13، پائیز و زمستان 1387، صص 49ـ31.
    7. بهجت، محمدتقی؛ جامع المسائل، ج5، چ2، قم: دفتر مرحوم آیت الله العظمی بهجت.
    8. بهرامی، محمدکاظم؛ «قاعده تسبیب»؛ ماهنامه دادرسی، سال ششم، ش35، آذر و دی 1382، صص35ـ30.
    9. جمعی از مؤلفان؛ فقه اهل بیت (ع)، ج52، چ1، قم: موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (ع)، 1421ق.
    10. خدابخشی، عبدالله؛ «توزیع خسارت در حقوق مسئولیت مدنی در فرض تعدد اسباب»؛ فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، دوره 42، ش1، بهار 1391، صص 126-109.
    11. فرحی، علی؛ تحقیق در قواعد فقهی اسلامی، چ1، تهران: دانشگاه امام صادق، 1390.
    12. قاسم زاده، مرتضی؛ مبانی مسئولیت مدنی؛ چ1، تهران: نشر میزان، 1387.
    13. قربان پور، امیر مهدی؛ «تقصیر و رابطه سببیت در نظام مسئولیت مدنی»؛ مجله حقوقی دادگستری، ش54، 1385، صص9ـ36.
    14. شامبیاتی، هوشنگ؛ حقوق جزای عمومی؛ ج2، تهران: انتشارات ویستار، 1372.
    15. شعرانی، ابوالحسن؛ تبصره‌المتعلمین فی أحکام‌الدین، چ5، تهران: منشورات اسلامیه، تهران، 1419ق.
    16. شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی؛ مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج15و12، چ1، قم: موسسه المعارف الإسلامیه، 1413ق.
    17. صفایی، حسین و رحیمی، حبیب‌الله؛ مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چ1، تهران: انتشارات سمت، 1389.
    18. کاتوزیان، ناصر؛ مسئولیت مدنی (الزام های خارج از قرارداد)؛ ج1، چ8، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1387.
    19. کاتوزیان، ناصر؛ دوره مقدماتی حقوق مدنی (وقایع حقوقی)؛ چ13، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
    20. کاشف الغطاء، محمد حسین؛ تحریرالمجله؛ قم: مکتبه الفیروزآبادی، 1361.
    21. گلپایگانی، سید محمد رضا موسوی؛ مجمع المسائل؛ ج3، چ2، قم: دار القرآن الکریم، 1409ق.
    22. طاهری، حبیب الله؛ قواعد فقه؛ ج1، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی ، 1387.
    23. طباطبایی حائری، سید علی بن محمد؛ ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل؛ ج14، چ1، قم: موسسه آل البیت (ع)، 1418ق.
    24. عالم زاده، محمد؛ «حکم اجتماع سبب و مباشر در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران»؛ فصلنامه فقه و مبانی حقوق، سال چهارم، ش12، 1387.
    25. علامه حلی، حسن بن یوسف؛ تذکره الفقها؛ چ1، قم: موسسه آل‌البیت (ع)، 1388ق.
    26. عمید زنجانی، عباسعلی؛ قواعد فقه (بخش حقوق خصوصی)؛ ج1، چ4، تهران: انتشارات سمت، 1391.
    27. عمید زنجانی، عباسعلی؛ موجبات ضمان (در آمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی)؛ چ1، تهران: نشر میزان، 1382.
    28. عیسائی تفرشی، محمد و شرافت‌پیما، محمدرضا و صادقی، محمود؛ «تأثیر همراهی قوه قاهره با تقصیر خوانده بر مسئولیت مدنی»؛ فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 11، ش4، 1386، صص193ـ220.
    29. فاضل لنکرانی، محمد؛ جامع المسائل؛ ج2، چ11، قم: انتشارات امیر قلم، 1422ق.
    30. محقق اردبیلی، احمد بن محمد؛ مجمع الفائده والبرهان فی شرح إرشادالأذهان؛ ج13، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
    31. محقق داماد، سید مصطفی؛ «قاعده تحذیر»؛ مجله قضایی و حقوقی دادگستری، ش5 پائیز1371، صص24ـ7.
    32. محقق داماد، سید مصطفی؛ قواعد فقه (بخش مدنی)؛ چ6، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1376.
    33. محقق حلی، جعفر بن حسن، نجم الدین؛ شرائع‌الإسلام فی مسائل الحلال والحرام؛ ج4، چ2، قم: موسسه اسماعیلیان، 1408ق.
    34. محمدخانی، عباس؛ «نقدی بر یک رأی در خصوص سبب اقوی از مباشر»؛ مجله حقوقی دادگستری، سال 74، ش70، تابستان 1389، صص109ـ93.
    35. محمدی، ابوالحسن؛ قواعد فقه؛ چ11، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1390.
    36. مشایخی، قدرت الله؛ قاعده‌های فقهی؛ چ2، تهران: انتشارات سمت، 1385.
    37. مراغی، میر عبدالفتاح الحسینی؛ عناوین ضمان (اسباب و مسقطات)؛ ترجمه محمدجواد شریعت باقری، چ1، تهران: نشر میزان، 1385.
    38. مرعشی شوشتری، سیدمحمدحسن؛ دیدگاه‌های نو در حقوق؛ ج2، چ2، تهران: نشر میزان، 1427ق.
    39. مطهری، مرتضی؛ فقه و حقوق (مجموعه آثار)؛ ج20، چ1، قم: موسسه آل‌البیت (ع)، 1420ق.
    40. موسوی الخویی، سید ابوالقاسم؛ مبانی تکمله المنهاج؛ ج42، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی، 1422ق.
    41. موسوی الخمینی، سید روح‌الله؛ تحریر الوسیله؛ ج2، چ1، قم: موسسه مطبوعات دارالعلم، 1421ق.
    42. نجفی، محمد حسن؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الإسلام؛ ج43و37، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
    43. نقیبی، ابوالقاسم؛ «مطالعه تطبیقی ملاک ارزیابی خسارت در فرض تعدد اسباب ایراد خسارت در حقوق اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی حقوق و علوم سیاسی، ش2، 1386، صص75ـ90.
    44. هاشمی، احمد علی؛ «اسباب متعدد در مسئولیت مدنی»؛ دوفصلنامه دانش حقوق مدنی، سال دوم، ش2، پائیز و زمستان 1392، صص15ـ1.

حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 57
شهریور 1397
صفحه 43-71

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار