2
دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران، پردیس فارابی
چکیده
اصل سوم قانون اساسی، بیانگر تعهدات دولت- به معنای قوای حاکمه- در برابر ملت است. علیرغم دیدگاه غالب در تعهد به وسیله دانستنِ تعهدات دولت، معیارهایی نظیر برخی عبارات و الفاظ اصل سوم، نقش مؤثر متعهدله، برخی رویههای شورای نگهبان، لزوم توجه به گذر زمان، همگامی با مقتضیات نوین اجتماعی و مهمتر از همه لزوم تفسیر به نفع شهروندان میتواند ما را به سویی بکشاند که دست کم برخی از تعهدات مذکور در اصل سوم را جزو تعهدات فوری بدانیم که در هر صورت دولت مکلف به انجام آن است. تعهدات دولت در قبال حقوق مدنی و سیاسی و دستکم در مورد حداقلهای حقوق رفاهی از این نوع تعهدات برشمرده میشود. قابلیت مطالبه قضایی و امکان استناد در آرای قضایی و تغییر در بار اثباتی آن از ثمرات اثبات به نتیجهبودن تعهدات دولت است. مقاله حاضر پس از تحلیل مفاهیم، به معیارهای تمییز دو نوع تعهد و اثبات به نتیجهبودن اکثر تعهدات دولت در اصل سوم میپردازد و درنهایت ثمرات حقوقی بحث را بیان کند.
حبیبنژاد، سیداحمد و عالیه اسمعیلیزاده؛ حقوق فرهنگی اقلیتهای قومی؛ چ1، تهران: مجد، 1395الف.
ـــــ؛ «ماهیت نمایندگی با تکیه بر مفاهیم فقهی- اسلامی»، مجله فقه و حقوق؛ ش8، 1385، ص125-148.
ـــــ؛ «شرایط اعمال تحدید حقوق و آزادیها با تأکید بر تحدید به نام نظم عمومی»، فصلنامه حقوق تطبیقی؛ ش105، 1395ب، ص53-78.
حبیبنژاد، سیداحمد، محمد رجبی و زهرا میرزایی؛ «ضمانتهای کیفری حقهای اساسی شهروندان در نظام حقوقی ایران» (تألیف مشترک)، فصلنامه جزا و جرمشناسی؛ ش1، 1395، ص1-24.
رحمانی، علی و علی فتاحی زفرقندی؛ سلسله جلسات بازخوانی مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی سال 1358: بررسی اصل سوم، موضوع جلسه دوازدهم مشروح مذاکرات؛ تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، 1395.
سنهوری، عبدالرزاق؛ دوره حقوق تعهدات؛ ترجمه محمدحسین دانشکیا و سیدمهدی دادمرزی؛ چ1، قم: انتشارات دانشگاه قم، 1382.
طجرلو، رضا؛ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بشر؛ چ1، تهران: نشر دادگستر، 1393.
کاتوزیان، ناصر؛ قواعد عمومی قراردادها؛ ج4، چ9، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1394.
ـــــ؛ فلسفه حقوق؛ ج3، چ2، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1381.
گواستنی، ریکاردو؛ «تأملی پیرامون ضمانتهای حقوق اساسی و نظریه تفسیر»، ترجمه اردشیر امیرارجمند؛ مجله تحقیقات حقوقی؛ ش10، 1371، ص367-382.
متیوسی، آرکریون؛ چشماندازی به توسعه میثاق بینالملل حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛ ترجمه محمد حبیبی مجنده؛ چ1، قم: دانشگاه مفید، 1388.
مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ ج1، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364.
نصیری خوزانی، مصطفی، پایاننامه جبران خسارت ناشی از نقص قرارداد؛ به راهنمایی حسنعلی درودیان؛ تهران: دانشگاه تهران، 1388.
وکیل، امیرساعد و پوریا عسکری؛ قانون اساسی در نظم کنونی؛ چ4، تهران: انتشارات مجد، 1391.
Yearbook of the International Law Commission on the work of its twenty-ninth session; New York, United Nations Publication, 1978.
General Comment 9, The domestic application of the Covenant, Nineteenth session, Geneva, 1998.
Hervey, Tamara K and Kenner, Jeff; Economic and Social Rights under the EU Charter of Fundamental Rights_ A Legal perspective; North America, Hart publishing, 2003.
Loveland, Lan; Constitutional Law Administrative Law and Human Right; Oxford university press, 2009.
Payne, Michael; Henry Shue on Basic Rights: A Biannual Journal Essays in Philosophy; Vol.9, 2008.
The Limburg Principles on the Implementation of the International of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, United Nation, 1987.
حبیب نزاد, سید احمد, & سعید, سیده زهرا. (1396). لزوم گذار از ”تعهد به وسیله" به "تعهد به نتیجه" در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی. حقوق اسلامی, 14(53), 59-84.
MLA
سید احمد حبیب نزاد; سیده زهرا سعید. "لزوم گذار از ”تعهد به وسیله" به "تعهد به نتیجه" در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی". حقوق اسلامی, 14, 53, 1396, 59-84.
HARVARD
حبیب نزاد, سید احمد, سعید, سیده زهرا. (1396). 'لزوم گذار از ”تعهد به وسیله" به "تعهد به نتیجه" در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی', حقوق اسلامی, 14(53), pp. 59-84.
VANCOUVER
حبیب نزاد, سید احمد, سعید, سیده زهرا. لزوم گذار از ”تعهد به وسیله" به "تعهد به نتیجه" در تفسیرتعهدات دولت در اصل سوم قانون اساسی. حقوق اسلامی, 1396; 14(53): 59-84.