حقوق اتباع خارجی و بیگانگان، از کهن‌ترین مسائلی است که در عرصه روابط فراملی و بینالمللی مطرح بوده است. دراین‌میان کسانی که برای مقاصد علمی، فرهنگی و مذهبی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند، حرمت و احترام خاصی خواهند داشت؛ همچنان‌که مراکز علمی، فرهنگی و مذهبی نیز که مرجع و ملجأ آدمیان از نقاط گوناگون جهان‌اند، شأن ویژه‌ای می‌یابند و مورد تعلق‌خاطر فراملی و بینالمللی قرار می‌گیرند و بدین‌سبب جایگاهی بینالمللی می‌یابند. امروزه برخی اماکن همچون بیت‌المقدس و مسجدالأقصی، از چنان موقعیتی برخوردارند که پیروان همه ادیان آسمانی نسبت به آن احساس علقه معنوی دارند. مکه مکرّمه نیز نزد همه ادیان ابراهیمی، مکانی قدسی شناخته می‌شود و امنیت، آرامش و آسایش ساکنان و زائران آن، موضوع دعای ابراهیم و اراده خداوند بوده است. چنین موقعیتی برای دولتی که این اماکن در قلمرو آن واقع شده است، تعهداتی به‌بار می‌آورد؛ هم در پاس‌داری و نگاه‌داری از آن و هم در تأمین دسترسی ایمن و مطمئن برای افراد و اشخاص ذی‌نفع از هر قوم و ملتی. بررسی تعهدات اولیه دولت عربستان سعودی دربرابر زائران و حج‌گزاران از منظر شریعت، حقوق داخلی و بینالمللی، موضوع نوشتار حاضر است.
اسداللهی، سیدابراهیم؛ «قوانین و مقررات ضروری عربستان برای کارگزاران کشورهای اسلامی (کاربردی ـ عملیاتی)»؛ سازمان حج و زیارت، اداره آموزش و مطالعات کاربردی، مندرج در: www.https: //kargozaran.haj.ir/news/ GetFile .ashx?id=28d1be59-6d94-40e2، 1391. تاریخ مراجعه: 26/10/1394.
باقری، حمید و غلامرضا متقی؛ گزیده قوانین و مقررات عربستان سعودی (در کشکول حج و زیارت)؛ تهران: سازمان حج و زیارت، دفتر بهسازی آموزش و فناوری، اداره آموزش و مطالعات، 1391.
بحرانی، هاشم‌بن‌سلیمان؛ تفسیر روایی البرهان؛ ترجمه رضا ناظمیان، علی گنجیان و صادق خورشا؛ ج3، تهران: کتاب صبح، 1389.
نام و نام خانوادگی مؤلف؛ الجمعی‍ة الوطنی‍ة للحقوق الإنسان فی السعودیة (التقریر السنوی الثانی)؛ محل نشر: ناشر، 2009م.
خدوری، مجید؛ جنگ و صلح در قانون اسلام؛ ترجمه غلامرضا سعیدی؛ قم: کلبة الشروق، 1391.
الرفاعی، یوسف؛ النصیحة لإخواننا علماء نجد؛ دمشق: دارالأقراء، 1999م.
شاکریان، شاهرخ و شکوه فقیری؛ مجموعه کنوانسیون‌های بینالمللی (تصویبی دولت ایران)؛ ج3، تهران: اداره کل قوانین و مقررات ریاست جمهوری (اداره چاپ و انتشار)، 1378.
ضیایی بیگدلی، محمد رضا؛ اسلام و حقوق بین‌الملل؛ ج4، تهران: کتابخانه گنج دانش، 1375.
عمید زنجانی، عباسعلی؛ حقوق اقلیت‌ها، بر اساس قرارداد ذمه (بررسی گوشه‌هایی از مفاهیم حقوق بین‌الملل ازنظر فقه اسلامی)؛ چ5، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370.
فیلبی، هاری سانت جون؛ بعثة إلی النجد؛ ترجمه و تحقیق عبدالله صالح العثیمن؛ ج2، معاهدة مع ابن‌السعود، مکتبةالعبیکان، الریاض، 2009م.
کارو، دومینیک؛ حقوق بین‌الملل عمومی؛ ترجمه مصطفی تقی‌زاده انصاری؛ چ2، تهران: نشر قومس، 1384.
نجفی، محمدحسن؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الاسلام؛ تحقیق و تعلیق شیخ عباس قوچانی؛ ج21، چ7، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، [بی‌تا].
نصیری، محمد؛ حقوق بین‌الملل خصوصی؛ بازنگری، تنظیم و ویرایش مرتضی کاخی و مرتضی نصیری؛ چ3، تهران، مؤسسه انتشارات آگاه، 1375.
نگوین، کک دین، پاتریک دپیه و آلن پله؛ حقوق بین‌الملل عمومی؛ ترجمه حسن حبیبی؛ تهران: انتشارات اطلاعات، 1382.
Amnesty International Report; The State of the World's Human Rights; By Amnesty International, Index number: POL, 10/0001/2015.
Crawford, James, The International Law Commission's Articles on State Responsibility, Introduction, Text and Commentaries, Cambridge University Press, 2002.
ـــــ; The International Law Commission's Articles of Responsibility of State for Internationally Wrongful Acts, A Retrospect, AJIL, vol.96, No.4, 2002, pp.874-890.
ـــــ; State Responsibility: The General part, Cambridge University Press, 2013.
Crawford, James, Peed, Jacqueline, Olleson, Simon; the International Law Commission's Articles on Responsibility of States for International Wrongful Acts: Completion of Second Reading, EJIL, vol.12 No.5, 2001, pp.963-991.
)