1
دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه قم
2
استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه قم
3
استادیار مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی تهران
چکیده
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سیاست کیفری نوینی را در مورد افراد کمتر از هجده سال اتخاذ کرده و مجازاتهای کمتری را نسبت به افراد بزرگسال پیشبینی کرده است. اما مهمترین ابتکار قانونگذار مربوط به درج شرط رشد و کمال عقل برای اعمال مجازاتهای حدی و قصاصی است. با این وجود ابهامات مهمی در این رویکرد قانونگذار به چشم میخورد. آنچه که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، توجه به مفهوم و شرایط رشد و کمال عقل در خصوص جرایم حدی و قصاصی و انطباق آن با موازین شرعی و نظرات فقهای امامیه میباشد. همچنین در خصوص مجازاتهای اطفال و نوجوانان 9 تا 18 سال تمام شمسی بایستی گفت برای آنها در تعزیرات با فاقد رشد و کمال عقل مفروض انگاشتن، مسئولیت کیفری تدریجی مقرر شده است اما در جرایم حدی و قصاصی تنها افراد بالغ به شرط احراز شدن رشد و کمال عقل، موضوع مجازاتهای حدی و قصاصی قرار خواهند گرفت. در غیر این صورت به مانند افراد غیربالغ به مجازاتهای جایگزین محکوم خواهند شد. با این حال ابهامات فراوان و تشتت آرا قضات در این خصوص اصلاح مقررات مربوط به آن را ضروری مینماید.
16.ساداتی، سیدمحمدمهدی؛ «شرایط اعمال قاعده درا در فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی»، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی؛ ش14، بهار و تابستان 1395، ص146ـ113.
17.صادقنیا، مریم؛ مسئولییفری اطفال در آیینه قانون و فقه؛ چ1، قم: انتشارات دارالنشر اسلام، 1393.
18.عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی؛ الأفهام إلی تنقیح شرائعالإسلام؛ ج14، چ1، قم: مؤسسه معارف اسلامی، 1413ق.
19.غلامیان، مرتضی، میثم احمدی، حسینعلییخا و ابوالفضل نییی حبس در قانون مجازات اسلامی»، مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه؛ ش3، پاییز 1396، ص139ـ132.
24.قیاسی، جلالالدین و مسعود حیدری؛ «مطالعه معیار بلوغ در تحقق مسئولییفری در لسان شارع، متشرعین و حقوق ایران»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی؛ ش32، تابستان 1392، ص104ـ87.
25.قیاسی، جلالالدین، حمید دهقان و قدرتالله خسروشاهی؛ مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه)؛ ج1، چ4، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.