عناصر ر‌هزن و مؤلفه‌های فهم صحیح تفاوت‌های حقوقی زن و مرد در اسلام با تاکید بر دیدگاه های آیت الله معرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دانشجوی دکتری

چکیده

کنار زدن عناصر رهزن و منحرف‌کننده از یک‌سو و بررسی مؤلفه‌های دخیل در فهم صحیح تفاوت‌های حقوقی زن و مرد نقش به‌سزایی در فهم درست فلسفه تفاوت‌ها و پاسخ به منتقدها دارد.
عناصر رهزن که در مقاله پیش‌رو بررسی شده عبارت هستند از: پیش‌فرض‌های اشتباه، جهل به تفاصیل احکام، عدم آشنایی با علم تفسیر، نگاه تاریخ‌مند به دین یا آموزه‌های آن و نیز تصور اصلاح‌پذیری دین به‌دست بشر، ابتدا باید این عناصر که مانند عینکی دید منتقدان را تحت تأثیر قرار داده زدوده شود و در مرحله بعد با بررسی مؤلفه‌های دخیل در فهم صحیح تفاوت‌های حقوقی زن و مرد نگاه صحیح و واقع‌گرایانه‌ای در اختیار قرار داد؛ لحاظ ویژگی‌های ذاتی زن و مرد در نظام حقوقی اسلام، توجه به حکمتِ عدالت‌محور الاهی در این تفاوت‌ها، توجه به این‌که اصل و قاعده در تشریع، شمولیت آن نسبت به تمام زمان‌ها و مکان‌ها و شرایط است، دقت در پافشاری‌های اسلام بر اجتماع سالم و پاک و سرانجام نگاه به نتیجه تجربه سختی که بشر در طول تاریخ پشت سر گذارده و سرنوشت تلخ زنان غرب در نتیجه دوری از نظام حقوقی الاهی، از مؤلفه‌هایی هستند که توجه به آن‌ها می‌تواند فهم صحیح و منصفانه‌ای از تفاوت‌های حقوقی زن و مرد در اسلام به‌دست دهد.

کلیدواژه‌ها


  1.  

    1. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم؛ لسان العرب؛ ج15، چ3، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، 1414ق.
    2. ابوزید، نصر حامد؛ نقد گفتمان دینی؛ ترجمه: حسن یوسفی‌اشکوری و محمد جواهرکلام؛ چ2، تهران: انتشارات یادآوران، 1383.
    3. ــــــــ؛ معنای متن؛ ترجمه مرتضی کریمی‌نیا؛ تهران، طرح نو، 1380.
    4. بستان‌نجفی، حسین؛ نابرابری جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم؛ چ2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
    5. بهجت‌فومنی؛ استفتائات؛ چ1، قم: دفتر حضرت آیت‌‌الله بهجت;، 1428ق.
    6. جعفری (علامه)، محمدتقی؛ رسائل فقهی؛ چ1، تهران، مؤسسه منشورات کرامت، 1419ق.
    7. جوادی‌آملی، عبدالله؛ زن در آئینه جلال و جمال؛ چ1، قم: نشر فرهنگی رجا، 1369.
    8. حسینی‌شاهرودی، مرتضی؛ «گمانه‏های نابرابری در ساختار اسلامی حقوق زن»؛ ویژه‌نامه همایش اسلام و فیمینیسم مشهد مقدس، 1379.
    9. ــــــــ؛ «نقد گمانه‌های دکتر نصر حامد ابوزید»؛ مجله جستار، 1381.
    10. حرّ عاملی؛ وسائل الشیعه؛ ج20، قم: مؤسسه آل‌البیت7، 1409ق.
    11. داودی، سعید؛ زنان و سه پرسش اساسی؛ قم: انتشارات نسل جوان، 1382.
    12. رشیدرضا، سیدمحمد؛ تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار؛ ج3، مصر: دارالمنار، 1367ق.
    13. ستوده، نسرین؛ «خشونت قانونی و خشونت غیرقانونی»؛ روزنامه اعتماد ملی، ش1406، 9/3/1386.
    14. سیدرضی؛ نهج‌البلاغه؛ قم: انتشارات دارالهجره، [بی‌تا].
    15. سیوطى، عبدالرحمن‌بن‌ابى‏بکر؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ ج1، چ1، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى‌نجفى;‏، 1404ق.
    16. شحرور، محمد؛ الکتاب و القرآن، القراءة المعاصرة؛ چ2، قاهره: سینا للنشر، 1990م.
    17. شیخ‌صدوق، ابوجعفر محمدبن‌علی؛ من لایحضره الفقیه؛ ج3، قم:‌ انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
    18. ــــــــ؛ علل الشرایع؛ ج2، قم: انتشارات داوری، [بی‌تا].
    19. شهید اول (عاملی)، محمد‌بن‌مکی؛ اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة‌؛ بیروت: دارالتراث- الدارالاسلامیه، 1410ق.
    20. شهید ثانی (عاملی)، زین‌الدین‌بن‌علی؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ ج8، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌، 1413ق.
    21. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ2، بیروت: مؤسسة الاعلمی، 1390ق.
    22. طبرسى، فضل‌بن‌حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ ج2، چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
    23. عرب‌صالحی، محمد؛ تاریخی‌نگری و دین؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
    24. علامه‌حلی، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدى؛ تذکرة الفقهاء (ط- القدیمة)؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت:‌، 1388ق.
    25. علامه مجلسی؛ بحارالانوار؛ ج100، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1404ق.
    26. علوی‌تبار، علی‌رضا؛ «زنان، نواندیشی و فمنیسم»؛ ماهنامه آفتاب، ش24، 1383.
    27. علیجانی، رضا؛ «دین، زن و دنیای جدید»؛ ماهنامه چشم‌انداز ایران، 1386.
    28. فاضل‌میبدی، محمدتقی؛ «تفاوت حقوق زنان در گذشته و امروز»؛ روزنامه اعتماد، ش1551، 7/9/86.
    29. قرائی، علی‌رضا؛ «نگاهی به مفهوم مادری در اروپا و امریکا و ... پایان مادری»؛ روزنامه دنیای اقتصاد، ش979،23/3/8513.
    30. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛ الکافی؛ ج1 و 5، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    31. گادامر، «دین و مدرنیته، (گفت‌وگو با گادامر)»؛ فصلنامه قبسات، ش1، 1375.
    32. گاردنر، ویلیام؛ جنگ علیه خانواده؛ ترجمه و تلخیص: معصومه محمدی؛ تهران: دفتر مطالعات زن و خانواده، 1386.
    33. مجتهد شبستری، محمد؛ «زنان، کتاب و سنت»؛ ماهنامه زنان، 1378.
    34. ـــــــــ؛ «قرائت نبوی از جهان»؛ فصلنامه مدرسه، ش6، 1386.
    35. ـــــــــ؛ نقدی بر قرائت رسمی از دین، بحران‌ها، چالش‌ها، راه‌حل‌ها؛ تهران: طرح نو، 1381.
    36. محدث نوری؛ مستدرک الوسائل؛‌ ج14، قم: مؤسسه آل‌البیت:، 1408ق.
    37. مطهری، مرتضی؛ نظام حقوق زن در اسلام؛ چ45، تهران: انتشارات صدرا، 1386.
    38. ــــــــ؛ مجموعه آثار (فقه و حقوق)؛ ج21، چ8، تهران: صدرا، 1377.
    39. معرفت، محمدهادی؛ التمهید فی علوم القرآن؛ ج7، چ1، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، 1388.
    40. ــــــــ؛ «جایگاه ممتاز زن در قرآن و پاسخ به چند شبهه»؛ تلخیص و ترجمه:‌ غلام‌نبی گلستانی؛ الاهیات و حقوق، ش4 و 5، 1381.
    41. ــــــــ؛ «زن در نگاه قرآن و فرهنگ زمان نزول (2)»؛ ترجمه: حسن حکیم‌باشی؛ پژوهش‌های قرآنی، ش27 و 28، 1380 (ب).
    42. ــــــــ؛ «زن در نگاه قرآن و فرهنگ زمان نزول»؛ ترجمه: حسن حکیم‌باشی؛ پژوهش‌های قرآنی، ش25 و 26، 1380 (الف).
    43. ــــــــ؛ شبهات و ردود حول القرآن الکریم؛ چ1، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، 1423ق.
    44. مکارم‌شیرازی، ناصر؛ بحوث فقهیة هامّة؛ قم: مدرسة الامام علی‌بن‌ابی‌طالب7، 1422ق.
    45. مکنزی، یان و دیگران؛ ایدئولوژی‌های سیاسی؛ ترجمه: م. قائد؛ تهران: نشر مرکز، 1375.
    46. ملکیان، مصطفی؛ راهى به رهایى؛ تهران: نشر نگاه معاصر، 1381.
    47. نصر، سیدحسین؛ معارف اسلامی ‌در جهان معاصر؛ چ4، تهران: شرکت انتشارات علمی‌ و فرهنگی، 1385.
    48. نصر، سیدحسین؛ آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام؛ ترجمه: انشاءالله رحمتی، تهران: انتشارات جامی، 1382.