بررسی فقهی ـ حقوقی شخصیت حقوقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

در مقاله پیش‌رو شخصیت حقوقی از دو بُعد حقوقی و فقهی بحث شده است. در ادبیات حقوقی معاصر ابعاد گوناگون این موضوع در قالب اقسام اشخاص حقوقی، تمایز شخص حقیقی و شخصیت حقوقی و آثار حقوقی شخصیت حقوقی بحث شده است؛ اما در تحقیق‌های فقهی هر چند مالکیت «جهت» پیشینه دارد ولی تطبیق این عنوان بر برخی از مصداق‌های مالکیت حقوقی معاصر مانند نهادهای مالی از جمله بانک‌ها و شرکت‌ها و ... مورد اختلاف است.
از این‌رو مقاله در بُعد فقهی آن نسبت به تطبیق بر این مصداق‌ها، دو گرایش اثبات و نفی فقهی معاصر را بررسی کرده است. بی‌گمان اثبات موضوع درباره مصداق‌های جدید می‌طلبید که ابتدا امکان ثبوتی آن و آن‌گاه امکان اثباتی آن براساس استدلال فقهی انجام پذیرد. راهی که در مقاله پی‌گیری شده، اثبات شخصیت حقوقی از نظر فقهی بر پایه امکان ثبوتی آن از نظر ارتکاز عقلائی است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابوالحمد، عبدالحمید؛ حقوق اداری؛ ج1، چ2، [بی­جا]: [بی­نا]، 1355.
  2. اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت: کلیات، معاملات تجاری، تجار و سازماندهی فعالیت تجاری؛ چ1، تهران: سمت، 1378.
  3. امامی، سیدحسن؛ حقوق مدنی؛ ج4، چ6، تهران: اسلامیه، 1356.
  4. انصاری، محمدرضا؛ العقد النضید (تقریرات درس فقه آیت‌الله وحید خراسانی)؛ قم: دارالتفسیر، 1429ق.
  5. حائری، سیدکاظم؛ «شخصیت‌های حقوقی در فقه اسلامی»؛ فقه اهل بیت:، ش21، 1379.
  6. حائری، سیدکاظم؛ فقه العقود؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1428ق.
  7. حرّ عاملی، محمدحسین؛ وسائل الشیعه؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1403ق.
  8. حلّی، شیخ‌حسین؛ بحوث فقهیه؛ [بی‌جا]: [بی‌نا]، [بی‌تا].
  9. خوانساری، شیخ‌موسی؛ منیة‌الطالب فی شرح المکاسب؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1427ق.
  10. سبزوارى، سیدعبدالأعلى؛ مهذّب الأحکام؛ ج22، چ4، قم: مؤسسه المنار 1413ق.
  11. سیستانی، سیدعلی؛ منهاج الصالحین؛ قم: [بی‌نا]، 1414ق.
  12. شایگان، سیدعلی؛ حقوق مدنی ایران؛ چ3، تهران: چاپخانه مجلس، [بی‌تا].
  13. صفار، محمدجواد؛ شخصیت حقوقی؛ تهران: نشر دانا، 1374.
  14. صفایی، حسین؛ دوره مقدماتی حقوق مدنی؛ ج1، چ3، تهران: انتشارات مؤسسه عالی حسابداری، 1350.
  15. صقری، منصور؛ «شخصیت حقوقی شرکت­های تجاری»؛ نامه اتاق بازرگانی، ش147، 1344.
  16. طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم؛ عروه الوثقی؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1423ق.
  17. ــــــــ؛ ملحقات العروه الوثقی؛ قم: انتشارات داوری، [بی‌تا].
  18. ــــــــ؛ تکمله العروه الوثقى؛ ج1، چ1، قم: کتابفروشی داوری، 1414ق.
  19. عاملی (شهید اول)؛ لمعه؛ ج5، قم: چاپخانه علمیه، [بی‌تا].
  20. عاملی، محمدجواد؛ مفتاح الکرامه؛ ج9، [بی‌جا]: [بی‌نا]، [بی‌تا].
  21. کیایی، کریم؛ حقوق بازرگانی؛ چ3، تهران: [بی­نا]، 1350.
  22. محقق حلّی؛ شرایع الاسلام؛ نجف اشرف: انتشارات آداب، 1389ق.
  23. مکارم‌شیرازی، ناصر؛ بحوث فقهیه هامه؛ قم: مدرسه امام علی‌بن‌ابی‌طالب7، 1422ق.
  24. موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله؛ استفتائات؛ قم: انتشارات اسلامی، 1376.
  25. ـــــــــ؛ تحریر الوسیله؛ نجف: دارالکتب الاسلامیه، 1390.
  26. موسوی‌خویی، سیدابوالقاسم؛ منهاج الصالحین؛ قم: مدینه العلم، 1410ق.
  27. نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1392ق.
  28. نجفى (کاشف الغطاء)، محمدحسین؛ تحریر المجله؛ ج5، القسم الثالث، النجف الاشرف: المکتبه المرتضویه، 1359ق.