باز‌پژوهی فقهی مسئولیت در زمان علم اجمالی به عامل جنایت هنگام تعارض بیّنه‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دانش آموخته دانشگاه قم

چکیده

یکی از مسائل مطرح در فقه و حقوق جزا، گفت‌وگو از علم اجمالی به‌وجود عامل جنایت بین دو یا چند نفر معین است. زمانی این بحث مطرح می‌شود که اشخاص به‌طور مستقل اما همزمان، اعمالی انجام می‌دهند و اقدام یکی از آنها که به‌طور مشخص قابل تعیین نیست، جنایتی به شخص ثالث وارد می‌آورد. یا برخی جنایت واقع شده را مرتکب شده و برخی دیگر اقدامی نداشته‌اند لکن عامل جنایت اثباتاً قابل تعیین نیست. فقهای امامیه در آنجا که علم اجمالی برخاسته از اقرار متهمان – یک طرف یا دو طرف ـ نباشد قصاص را، حتی در جایی که جنایت عمدی باشد منتفی می‌دانند، اما پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که مسئولیت پرداخت دیه با کیست؟

نوشتار حاضر با نقد و بررسی اقوال فقها درمورد مسئول پرداخت دیه در جنایت بر نفس ضمن مخالفت با قسیم انگاری قاعده قرعه و قاعده عدل و انصاف مسئله را با نگاهی خاص مورد کنکاش قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات