وضعیت محاکم اختصاصی قضایی در نظام دادرسی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فقه و حقوق جزایی ، فقه و مبانی حقوق اسلامی ، دانشگاه شهید مطهری تهران ، ایران.

2 فقه و حقوق جزایی ، فقه و مبانی حقوق اسلامی ، دانشگاه شهید مطهری تهران ، ایران

3 گروه فقه و حقوق دانشکده الهیات دانشگاه شهید مطهری. تهران . ایران

چکیده

در بسیاری از نظام‌ های حقوقی دنیا، محاکم قضایی اختصاصی جزء لاینفک سیستم قضایی آن کشور می باشند که مخالفان جدّی و موافقان خود را دارد. در جمهوری اسلامی ایران نیز دادگاه اختصاصی نظامی در اصل 172 قانون اساسی و دادگاه های اختصاصی انقلاب و اطفال در ماده 294 قانون مجازات اسلامی و دادگاه ویژه روحانیّت به دستور مقام رهبری، پیش ‌بینی شده است. با توجه به اینکه قوانین جمهوری اسلامی ایران باید طبق موازین شرع مقدّس اسلام باشد، این سوال مطرح است که آیا در منابع اسلامی، تشکیل محاکم اختصاصی در فرآیند دادرسی اسلامی، مورد توجّه (اعم از تأیید یا نهی) قرار گرفته است؟ و در صورت عدم اشاره منابع به چنین محاکمی، تشکیل آن با اصول اساسی دادرسی اسلامی تنافی دارد یا خیر؟ مقاله حاضر ضمن بررسی منابع گوناگون تاریخی و فقهی معاصر و متقدّم ثابت می ‌کند که اساساً اثر و نشانه ای از محاکم اختصاصی در دوران حکومت نبی مکرم اسلام و ائمه هدی علیهم السلام وجود نداشته و در کتب فقیهان شیعه نیز بدان توجهی نشده است اما تشکیل چنین محاکمی با دلایل قابل قبول و رعایت شروط خاصّه و سخت گیرانه در راستای حفظ حقوق بزه‌دیده و بزه‌کار با اصول مهمه‌ی قضاوت اسلامی منافاتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات