مبانی نظری مصونیت و مسئولیت مدنی دولت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد شیراز

چکیده

امروزه مسئولیت مدنی برای اشخاص حقیقی و حقوقی حقوق خصوصی پذیرفته شده است ولی مسئولیت مدنی ناشی از اعمال دولت به مفهوم عام ، از مباحث تازه در حقوق عمومی به شمار می رود. ﺑﻨﯿﺎدی ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ دولت ، ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ دولت اﺳﺖ و این مبنا خود ناشی از نظریات و اندیشه های فلسفی و نیز میزان تکامل و پیشرفت فرهنگ وتمدن حاکم بر یک نظام سیاسی و حقوقی است. از حیث مبانی نظری، بسیاری از نظریات و اندیشه های فلسفی، با تقبل اصل مسئولیت مدنی دولت ، مخالف بوده ویا موضع روشنی ندارند. در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت مدنی دولت به عنوان یک تئوری مطرح نشده است و قاعده کلی لزوم جبران خسارات وجود ندارد. علیهذا بایستیﺳﺎﺧﺘﺎر ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﮐﺸﻮر ﺑﺼﻮرت ﺷﻔﺎف، ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ دولت را روشن کند تا ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اتکا به آن قوانین ،ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺧﻮﯾﺶ را اﺳﺘﯿﻔﺎ نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1.  

    1. ابراهیمی، ضیاء؛ «کیفیت وجودی شخصیت حقوقی از نظر مکتب اجتماعی»؛ کانون وکلا، ش39، 1333.
    2. ارسطا، محمد جواد؛ «نقش مردم در حکومت اسلامی (مشروعیت بخشی یا کارآمدی؟)»؛ فقه حکومتی، ش1، بهار و تابستان 1395.
    3. امام خمینی، روح‌الله؛ صحیفه امام؛ ج21، چ10، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1394.
    4. امامی، محمد و کورش استوارسنگری؛ حقوق اداری؛ ج1، چ11، تهران: نشر میزان، 1389.
    5. انورعارف، اسعد و فرزاد حیدری؛ «مسئولیت جمعی برپایه توزیع زیان»؛ ماهنامه کانون؛ ش 153و154، بهار 1394.
    6. بابایی، ایرج؛ «نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران»؛ پژوهش حقوق عمومی؛ ش 16، تابستان 1384.
    7. بادینی، حسن و احد شاهی‎دامن‎جانی؛ «راهکارهای جبران خسارت ناشی از اقدامات قانونی مقامات صالح»؛ مبانی فقه وحقوق اسلامی، ش1، بهار و تابستان 1392.
    8. بادینی، حسن، هادی شعبانی کندسری و سجاد رادپرور؛ «مسئولیت محض، مبانی و مصادیق»؛ مطالعات حقوق تطبیقی، ش1، بهار و تابستان 1391.
    9. بلاستر، آنتونی آر؛ ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب؛ ترجمه عباس مخبر؛ چ2، تهران: نشر مرکز، 1368.
    10. بیات، اسدالله و همکاران؛ قانون و قانونگذاری در آراء اندیشمندان شیعه؛، چ1، تهران: نشر دانشگاه امام صادق، 1389.
    11. شعبانی، علی؛ تحولات مسئولیت مدنی دولت و مؤسسات عمومی در ایران؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، استاد راهنما اردشیر امیرارجمند، 1385.
    12. پش، لوران؛ «حاکمیت قانون در فرانسه»؛ ترجمه احمد مرکز مالمیری؛ مجلس و راهبرد، ش51، تابستان 1385.
    13. تقی‎زاده، جواد، مرتضی نجابت‎خواه و عادله قلی‎زاده؛ «مسئلۀ نظارت اساسی قضات محاکم بر قوانین عادی»؛ راهبرد، ش76، پاییز 1394.
    14. جعفری‎تبار، حسن؛ «درآمدی بر تاریخ‎نگاری علم حقوق»؛ حقوق و علوم سیاسی، ش60، تابستان 1382.
    15. حکمت‎نیا، محمود؛ «مسئولیت مدنی در قرآن»؛ فقه وحقوق، ش15، زمستان 1386.
    16. داورنیا، رحیم؛ «مسئولیت مدنی قاضی در حقوق ایتالیا، فرانسه، ایالات متحده امریکا و ایران»؛ حقوق و علوم سیاسی، ش74، زمستان 1385.
    17. دوبنوا، آلن؛ «اصول ده‎گانه دموکراسی مبتنی بر مشارکت»؛ مترجم بزرگ نادرزاد؛ اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش77 و 78، بهمن و اسفند 1372.
    18. راسخ، محمد و مهناز ﮐﻤﯿﺘﮑﯽ ‎ﺑﯿﺎت؛ «ﺣﻖ و ﻣﺼﻠﺤﺖ در ﺗﺮازوی ﻋﺪاﻟﺖ»؛ تحقیقات حقوقی، ش8، 1391.
    19. راسخ، محمد؛ بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری؛ چ1، تهران: نشر مرکز پژوهش‎های مجلس شورای اسلامی، 1384.
    20. رستمی، ولی و علی بهادری جهرمی؛ «مسئولیت مدنی دولت»؛ پژوهشنامه حقوق اسلامی، ش29، بهار و تابستان 1388.
    21. رضایی‎زاده، محمدجواد و داود کاظمی؛ «بازشناسی نطریه خدمات عمومی و اصول حاکم بر آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»؛ فقه و حقوق اسلامی، ش5، پاییز و زمستان 1391.
    22. رئیس‎دانا، فریبرز؛ «درس‎هایی برای دموکراسی ایران»؛ گزارش، ش117، آبان 1379.
    23. زارعی، محمدحسین؛ «آسیب شناسی پارلمانتاریسم ایرانی»؛ بازتاب اندیشه، ش93، دی 1386.
    24. ــــــــ؛ «حاکمیت قانون و دموکراسی: سازگاری یا تعارض»؛ تحقیقات حقوقی، ش48، پاییز و زمستان 1387.
    25. زرگوش، مشتاق؛ «مبانی نظری مصونیت و مسئولیت در مسئولیت مدنی دولت»؛ حقوق عمومی، ش5، تابستان 1388.
    26. زیرک باروقی، اصغر؛ «رویکرد امام خمینی(ره) در قاعده الخراج بالضمان و کارکرد آن در اثبات مسئولیت مدنی دولت»؛ حکومت اسلامی، ش80، تابستان 1395.
    27. سامنی، سهراب؛ «حقوق دموکراسی: زیربنای حقوقی حاکمیت و دموکراسی»؛ کانون وکلا، ش133، زمستان 1354.
    28. شفایی، عبدالله؛ «درآمدی بر مسئولیت مدنی اشخاص حقوقی»؛ فقه و اصول، ش55، بهار 1387.
    29. شکری، طاهره و علی زارع؛ «ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺪﻧﻲ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ»؛ تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، ش29، پاییز 1395.
    30. صورت مشروح مذاکرات شوراى بازنگرى قانون اساسى جمهوری اسلامی، تهران: نشر روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1369.
    31. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر؛ «مصونیت پارلمانی نمایندگان»؛ نشریه حقوق اساسی، ش1، پاییز 1382.
    32. ــــــــ؛ حقوق اداری، چ7، تهران: نشر سمت، 1384.
    33. طباطبایی، علی‎محمد؛ «درباره مفاهیم ذهنی حق، مسئولیت، ضمانت اجرا»؛ کانون وکلا، ش30، 1332.
    34. طباطبایی‎نژاد، سید محمد و محمد حسن صادقی‎مقدم؛ «ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ انتظامی و ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ مدنی از ﻣﻨﻈﺮ اﻫﺪاف ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻈﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ»؛ مطالعات حقوق خصوصی، ش1، بهار 1395.
    35. عالم، عبدالرحمن؛ بنیادهای علم سیاست، چ24، تهران: نشر نی، 1391.
    36. غمامی، مجید؛ مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود؛ چ2، تهران: نشر دادگستر، 1376.
    37. فولادیان، مجید، زینب فاطمی‎امین، و محمد غفاری‌زاده؛ «مبنای تئوریک دولت رفاه از دیدگاه پوپر»؛ علوم اجتماعی، ش1، بهار وتابستان 1387.
    38. قاسمی، محسن؛ «علم قانونگذاری در سایه حقوق اساسی»؛ حقوق اساسی، ش3، زمستان 1383.
    39. قریشی، مهدی، محمدحسن جوادی و رضا دهقانی؛ «مسئولیت مدنی دولت یا مصونیت دولت در قبال تصمیمات قضایی دادگاه‎ها»؛ مطالعات حقوق، ش6، زمستان 1395.
    40. کاتوزیان، ناصر؛ «ارزش‎های نو و تحولات مسئولیت مدنی»؛ قضاوت، ش44، فروردین و اردیبهشت 1386.
    41. کریمی‎والا، محمدرضا؛ «جوهره حاکمیت الهی در اندیشه سیاسی اسلام»؛ حکومت اسلامی، ش2، تابستان 1390.
    42. گل‎محمدی، احمد؛ «مفهوم‎بندی وبری دولت»؛ دولت پژوهی، ش1، بهار 1394.
    43. لاریجانی، محمد‎صادق؛ «مبانی مشروعیت حکومت‎ها»؛ الهیات و حقوق، ش31، بهار 1381، صص53ـ49.
    44. مرادخانی، فردین و حسین اسفندیاری؛ «مبانی مسئولیت مدنی دولت در پرتو قوانین ایران»؛ گفتمان حقوقی، ش15 و 16، پاییز و زمستان 1388، صص 72ـ47.
    45. مرتضوی، سید ضیاء؛ «سازگار ساختن دولت با مسئولیت جبران خسارت، گامی در استوارسازی عدالت»؛ علوم سیاسی، ش78، زمستان 1395.
    46. مرتضوی، سید ضیاء؛ «شخصیت و اهلیت حقوقی دولت در فقه»؛ فصلنامه دین و قانون، ش14، زمستان 1395.
    47. مرکز مالمیری، احمد و حسن وکیلیان؛ «مقدمه‌ای بر فلسفه قانونگذاری: در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون»؛ پژوهش حقوق عمومی، ش51، تابستان 1395.
    48. مشکات، محمد؛ «آسیب‎شناسی دموکراسی»؛ پژوهشنامه انقلاب اسلامی، ش11 و 12، پاییز و زمستان 1384.
    49. مصطفوی، سید مصطفی؛ «احسان؛ منبع مسئولیت»؛ فقه و حقوق، ش6، پاییز 1384.
    50. منتظری، حسینعلی؛ حکومت دینى و حقوق انسان؛ چ1، قم: نشر خانه کتاب، 1387.
    51. موسی‎زاده، رضا؛ حقوق اداری، ج1و2، چ11، تهران: نشر میزان، 1388.
    52. میرداداشی، سیدمهدی؛ «مبانی فقهی حقوقی مسئولیت مدنی دولت»؛ حقوق اسلامی، ش37، تابستان 1392.
    53. نیاورانی، صابر؛ «نسبت دموکراسی و احترام به قانون: پژوهش در مبانی فلسفی احترام به قانون»؛ حقوق اساسی، ش8، تابستان 1386.
    54. نیکونهاد، حامد؛ «مصونیت پارلمانی در نظام حقوق اساسی ایران در پرتو اندیشه قانونگذار اساسی»؛ بررسی‎های حقوق عمومی؛ ش 2، زمستان 1391.
    55. واعظی، سید مجتبی؛ «معیار عمل حاکمیت در حقوق اداری ایران»؛ مطالعات حقوقی، ش2، تابستان 1394.
    56. ــــــــ؛ «ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاری: در ﺗﮑﺎﭘﻮی ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن»؛ ﻓﺼﻠﻨﺎمه پژوهش حقوق عمومی، ش51، تابستان 1395.
    57. هاشمی، سید محمد؛ «رابطه دولت‎ها، نهادها و حقوق بشر»؛ بازتاب اندیشه، ش92، آذر 1386.
    58. هداوند، مهدی؛ حقوق اداری تطبیقی؛ ج2، چ5، تهران: نشر سمت، 1394.

     

حقوق اسلامی
دوره 15، شماره 58
آذر 1397
صفحه 175-203

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار