شایستگی های اخلاقی پدر و تأثیر آن در ولایت قهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

ولایت پدر و جدّپدری بر فرزند صغیر یا کبیری که جنون و سفه او متصل به صغر باشد، از مسلّمات فقه و مورد تصریح قانون مدنی است. اما در باره تأثیر شایستگی های اخلاقی پدر یا جدّپدری بر این ولایت شرعی و قانونی اتفاق نظر وجود ندارد.
این مقاله در صدد اثبات آن است که صفات اخلاقی، و به طور خاص عدالت یا وثاقت، تأثیری در ثبوت ولایت قهری ندارند. اما در استفاده از این حق و اجرای اختیارات ناشی از آن نقش ایفا می کنند. بنابراین، حتی اگر پدر فاسق نیز باشد، بر فرزند محجور خویش ولایت دارد؛ بدون آنکه حاکم و دادگاه نیز حق دخالت در کار وی را داشته باشد. اما اگر ثابت شود که پدر به زیان فرزندش عمل می کند، از سوی حاکم عزل می گردد. علاوه براین، ولیّ در چنین مواردی امین نیز محسوب نشده و دارای مسئولیت مدنی در قبال تصرفات خویش خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. اصفهانی، سیدابوالحسن؛ وسیلة النجاة؛ ج2، قم: مطبعه مهر استوار، 1393ق.
    2. امامى، سیدحسن؛ حقوق مدنى؛ چ8، تهران: کتابفروشى اسلامیه، 1370.
    3.  انصاری، قدرت‌الله و دیگران؛ موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها؛ ج1، چ1، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار، 1429ق.
    4. بجنوردى، میرزاحسن؛ القواعد الفقهیة؛ چ1، قم: نشر الهادی‏، 1419ق‏.
    5. پژوهشکده شورای نگهبان؛ مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره ششم)؛ تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، 1391.
    6. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر؛ حقوق مدنی (وصیت)؛ ج2، چ1، تهران: انتشارات حقوقی ابن‌سینا، 1350.
    7. ــــــــ؛ ترمینولوژى حقوق؛ چ6، تهران: گنج دانش، 1372.
    8. حرّ عاملى، محمدبن‌حسن؛ وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة؛ قم: مؤسسه آل‌البیت، 1409ق.
    9. حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقى؛ چ4، بیروت: داراحیاء التراث العربى، 1391ق.
    10. حلّى (فخرالمحققین)، محمدبن‌حسن‌بن‌یوسف اسدى؛ إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد؛ قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق‏.
    11. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا؛ ج12، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
    12. سبزواری، سیدعبدالأعلى؛ مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام؛ چ4، قم: دفتر آیت‌الله سبزوارى، 1413ق.
    13. سیستانى، سیدعلى؛، منهاج الصالحین؛ چ5، قم: دفتر حضرت آیت‌الله العظمی‌ سیستانی،‌ ۱۴۱۷ق.
    14. شایگان، سیدعلی؛ حقوق مدنی؛ [بی‌جا]: انتشارات طه، 1375.
    15. شیخ‌انصارى، مرتضى؛ المکاسب؛ چ1، قم: انتشارات کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
    16. صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی؛ مختصر حقوق خانواده؛ چ35، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1392.
    17. ــــــــ؛ حقوق خانواده؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1374.
    18. عاملى، جوادبن‌محمد حسینى‏، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى‏، 1419ق.
    19. کاتوزیان، ناصر؛ حقوق مدنی، خانواده؛ چ3، تهران: شرکت انتشار با همراهی نشر یلدا، 1372.
    20. کاشف‌الغطاء، محمدحسین؛، تحریر المجلة؛ نجف: المکتبة المرتضویة، 1359ق‏.
    21. کرکى (محقق ثانى)، على‌بن‌حسین عاملى؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ چ2، قم: مؤسسه آل‌البیت‏، 1414ق.
    22. مامقانى، محمدحسن‌بن‌عبدالله؛ غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب؛ قم: مجمع الذخائر الإسلامیة، 1316ق.
    23. مراغى، میرعبدالفتاح؛ العناوین؛ ج1 و 2، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ق.
    24. مصطفوى، سیدمحمدکاظم؛ القواعد؛ چ2، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1415ق.
    25. مغنیه، محمدجواد؛ فقه الإمام الصادق؛ چ2، قم، مؤسسه انصاریان‏، 1421ق‏.
    26. مکارم‌شیرازی، ناصر؛ انوار الفقاهه؛ ج1، قم: انتشارات مدرسه امام أمیر مؤمنان، 1413ق.
    27. مکى‌عاملى (شهید اول)، محمد؛ القواعد و الفوائد؛ قم: کتابفروشى مفید، 1400ق.
    28. موسوی‌خمینی، سیدروح‏اللّه؛ تحریر الوسیله؛ قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1363.
    29. موسوی‌خویی، سیدابوالقاسم؛ منهاج الصالحین؛ ج2، قم: سازمان چاپ مهر، 1404ق.
    30. نائینى، میرزا محمدحسین؛ منیة الطالب فى شرح المکاسب؛ مقرّر: شیخ موسى نجفى‌ خوانسارى؛ قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ق.
    31. نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فى شرح شرایع الاسلام؛ چ3، تهران: دارالکتب العلمیه، 1367.
    32. هاشمی‌شاهرودی، سیدمحمود (زیرنظر)؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت؛ قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، 1382.
    33. یزدى، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقى؛ چ2، بیروت: مؤسسه اعلمى للمطبوعات، 1404ق.

     

     

     

حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 55
دی 1396
صفحه 7-26

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار