An Analysis of the agreement on delayed Payment Penalty over inflation rate

Document Type : Original Article

Authors

Abstract

Many jurists consider receiving money more than the real debt as usury and haram; nevertheless, some of them allow the condition of receiving money as late payment penalty and treat it apart from usury. The legislator’s viewpoint is not clear; however, there is no logical limit for the agreement on receiving such damage, even over inflation rate, since the purpose of this solution is mainly to force the debtor to pay the debt on time without extending the payment. Even some of the viewpoints of Guardian Council allow receiving the foregoing damage conditionally. The credit of such an agreement of the legislator’s viewpoint is problematic and at least challenging because the legislation records, exceptional treatment of the matter specially note 2 article 515 Civil Procedure Code, authorize claiming the late agreement damage as a specific rule by separating late payment damage from general rules for other damages. This indicates that the concept and nature of law still do not allow receiving money over the inflation rate under any title but the stipulated cases, a position which needs correction and clarification.

Keywords

References

  1. اصفهانی (مجلسی دوم)، محمدباقربن‌محمدتقی؛ مرآة العقول؛ تحقیق سیدهاشم رسولی؛ ج19، چ2، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1404ق.
  2. ـــــ ؛ ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار؛ تحقیق سیدمهدی رجایی؛ ج11، چ1، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1406ق.
  3. انصاری، علی؛ «دریافت خسارت تأخیر تأدیه در قراردادهای بانکی با تکیه بر وضعیت بدهکار»؛ مجله اقتصاد اسلامی، ش41، بهار1390.
  4. بادینی، حسن و محمدعزیز حسامی؛ «مبانی فقهی قابلیت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از دیدگاه مذاهب اسلامی»؛ مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش1، تابستان1391.
  5. بهبهانی، محمدباقربن‌محمدبن‌اکمل؛ حاشیة المجمع الفائده والبرهان؛ چ1، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، 1417ق.
  6. بهجت (گیلانى فومنى)، محمدتقى؛ استفتائات؛ ج3، چ1، قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت، ‌1428ق‌.
  7. تبریزی، جوادبن‌علی؛ استفتائات جدید؛ ج1، چ1، قم: دفتر مؤلف، [بی‌تا].
  8. تقی‌زاده، ابراهیم و افشین احمدی؛ «جایگاه شروط غیرمنصفانه در حقوق ایران با نگاهی به مادّه 46 قانون تجارت الکترونیکی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی؛ ش10، بهار1394.
  9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر؛ دوره حقوق مدنی: حقوق تعهدات؛ چ3، تهران: کتابخانه گنج دانش، 1378.
  10. حکمت‌نیا، محمود و جعفر زمانی؛ «وضعیت حقوقی معاملات سفهی در فقه امامیه و حقوق ایران»؛ فصلنامه حقوق اسلامی، ش36، بهار1392.
  11. حلّی (علامه حلّی)، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی؛ تحریر الأحکام الشرعی علی مذهب الإمامیة؛ تصحیح ابراهیم بهادری؛ ج2، چ1، قم: مؤسسه امام صادق†، 1420ق.
  12. ـــــ ؛ تذکرة الفقها؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت‰، 1414ق.
  13. حیدری، علی‌نقی؛ أصول الإستنباط فی أصول الفقه و تاریخه بأسلوب جدید؛ ترجمه عباس زراعت و حمید مسجدسرائی؛ چ8، قم: پیام نوآوران، 1389.
  14. خامنه‌ای، سیدعلی‌بن‌جواد حسینی؛ أجوبة الإستفتائات؛ چ1، قم: دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، 1424ق.
  15. خمینی، سیدروح‌الله؛ ‌استفتائات؛ ج2، چ5، قم:‌ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ‌1422ق‌.
  16. ـــــ ؛ تحریرالوسیلة؛ ج1، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، [بی‌تا].
  17. ـــــ ؛ کتاب البیع؛ ج5، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، 1421ق.
  18. خویى، سیدابوالقاسم موسوى؛ ‌مصباح الفقاهة؛ تقریرات محمد على توحیدى‌، ج7، [بی جا]، [بی‌تا].
  19. رضائی، مجید؛ «بررسی فقهی ـ حقوقی جریمه تأخیر»، مجله اقتصاد اسلامی؛ ش6، تابستان1381.
  20. شعرانی، ابوالحسن؛ تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین؛ ج2، چ5، تهران: منشورات اسلامیه، 1419ق.
  21. شهیدی، مهدی؛ آثار قراردادها و تعهدات؛ چ1، تهران: انتشارات مجد، 1382.
  22. ـــــ ؛ سقوط تعهدات؛ چ5، تهران: انتشارات مجد، 1381.
  23. شیروی، عبدالحسین؛ «نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی مدنی راجع به مطالبه خسارات قراردادی و تأخیر تأدیه»، مجله مجتمع آموزش عالی قم؛ ش9، بهار و تابستان1380.
  24. صافی گلپایگانی، لطف‌الله؛ جامع الأحکام؛ ج2، چ4، قم: انتشارات حضرت معصومه، 1417ق.
  25. صانعی، یوسف؛ استفتائات قضائی؛ ج2، چ2، تهران: نشر میزان، 1384.
  26. عابدیان، میرحسین؛ «مطالعه تطبیقی قابلیت اجرای شروط کیفری در قراردادها؛ لزوم تجدیدنظر در مادّه 230 قانون مدنی ایران»؛ مجله الهیات و حقوق، ش19، بهار1385.
  27. عادل، مرتضی؛ «توافق بر خسارت در قرارداها»؛ مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، ش53، پاییز1380.
  28. عاملی (حرّ عاملی)، محمدبن‌حسن؛ تفصیل وسائل الشیعة إلی مسائل الشریعة؛ ج18، چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت‰، 1409ق.
  29. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌علی؛ روضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ حاشیه سیدمحمد کلانتر؛ ج3 و 4، چ1، قم: کتابفروشی داوری، 1410ق.
  30. عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی‌بن‌حسین؛ رسائل المحقق الکرکی؛ تحقیق محمد حسون؛ ج1، چ1، قم: کتابخانه آیت‌الله نجفی مرعشی و دفتر نشر اسلامی، 1409ق.
  31. عاملی، سیدجواد‌بن‌محمدحسینی؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة؛ ج5، چ1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، [بی‌تا].
  32. فاضل آبی، حسن‌بن‌ابی‌طالب یوسفی؛ کشف الرموز فی شرح مختصرالنافع؛ ج1، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  33. قمّى (صدوق)، محمد‌بن‌على‌بن‌بابویه؛ من لایحضره الفقیه؛ ترجمه علی‌اکبر غفارى و محمدجواد صدر بلاغى‌؛ ج4، چ1، تهران: نشر صدوق، 1409ق‌‌.
  34. قنواتی، جلیل؛ «اصل آزادی قراردادی، قراردادها و شروط غیرعادلانه»، مجله مطالعات اسلامی (فقه و اصول)؛ ش1/85، پاییز و زمستان1389.
  35. کاتوزیان، ناصر؛ قواعد عمومی قراردادها؛ ج1، چ5، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1380.
  36. ـــــ ؛ قواعد عمومی قراردادها؛ ج4، چ8، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393.
  37. ـــــ ؛ مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران؛ چ28، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1380.
  38. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی؛ مجمع المسائل؛ ج2، چ2، قم: دارالقرآن الکریم، 1409ق.
  39. مکارم شیرازی، ناصر؛ استفتائات جدید؛ ج1، چ3، قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن‌ابیطالب†، 1381.
  40. ـــــ ؛ ربا و بانکداری اسلامی؛ چ1، قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن‌ابیطالب†، 1376.
  41. مهرپور، حسین؛ مجموعه نظریات شورای نگهبان؛ چ1، تهران: انتشارات کیهان، 1371.
  42. موسوی بجنوردی، محمد؛ «مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه»، مجله حقوق عمومی؛ ش5، تابستان1388.
  43. موسویان، سیدعباس؛ «بررسی فقهی ـ حقوقی قوانین مربوط به جریمه و خسارت تأخیر تأدیه در ایران»، مجله فقه و حقوق؛ ش4، بهار1384.
  44. «نشست قضائی دادگستری‌های کشور»، نشریه مأوا (نشریه داخلی قوه قضائیه)؛ فروردین 1389.
  45. مواضع اعلام‌شده پیرامون ربا، توسط مراجع، متفکرین، مسئولین و...؛ [بی‌جا]: جنبش ممانعت از جنگ در برابر خدا،  1391.
  46. نجفى، محمدحسن‌؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الإسلام؛ ج25، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ‌1404ق‌.
  47. وحدتی شبیری، سیدحسن؛ «خسارت تأخیر تأدیه وجه نقد»؛ مجله روش‌شناسی علوم انسانی، ش36، پاییز1382.
  48. یوسفی، احمدعلی؛ «دگرگونی قیمت‌ها در عصر تشریع»؛ مجله فقه و اصول، ش25 و 26، پاییز و زمستان1379.
Islamic Law
Volume 14, Issue 52
March 2017
Pages 97-126

Files

Share

How to cite

Statistics