1دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
2دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه یزد
3استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد
چکیده
قاعده اغتفار (یغتفر فی التوابع ما لایغتفر فی غیرها) که در فقه اسلامی با عبارت‌های گوناگونی بیان گردیده، جزء قواعد فقهی است که در بین فقیهان امامیه و اهل سنت، به عنوان قاعده‌ای مشهور و مقبول مورد لحاظ واقع شده است. این قاعده که مبنای اصلی آن بنای عقلا می‌باشد، رابطه میان تابع (فرع) و متبوع (اصل) را تشریح می‌نماید، به این ترتیب که آنچه رعایت آن در متبوع الزامی است، ممکن است در تابع ضروری نباشد. قاعده اغتفار در ابواب مختلف فقه و حقوق، به ویژه مبحث شروط ضمن عقد قابل استناد است؛ زیرا شروط ضمن عقد، تابعی از عقد اصلی بوده و برخی از اموری که رعایت آنها در عقد (متبوع) لازم می‌باشد، در شرط ضمن آن (تابع) قابل چشم‌پوشی است. به همین دلیل، قاعده مذکور در بعضی از شرایط صحت شروط ضمن عقد از جمله منجز بودن، علم به موضوع و جهت مشروع شرط و نیز در حکم شروط ضمن عقد، قابلیت اعمال دارد. از این رو، هر چند در صورت فقدان شرایط صحت شرط می‌توان شرط را به راحتی باطل اعلام نمود، اما این امر قابل تسری به عقد نمی‌باشد یعنی اصولاً بطلان شرط در عقد تأثیری نخواهد داشت.
ابتدای صفحه