ملاحظات اخلاقی در روش‌های تولید و کاربرد حیوانات تراریخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

با توجه‌ به کاربردهای متعدد و بی‌بدیل اصلاح ژنتیک حیوانات، این مسئله از مهم‌ترین دستاوردهای زیست‌فناوری به‌ شمار می‌آید. با وجود این تولید چنین حیواناتی به این دلیل که احساس و ادراک دارند، باید در چهارچوب هنجاری مشخصی صورت گیرد. مهم‌ترین رویکردهای اخلاقی در حوزه حقوق حیوانات را می‌توان ذیل سه عنوان «بهره‌برداری آزاد»، «رویکرد منع مطلق بهره‌برداری» و «رویکرد بهره‌برداری مشروط از حیوانات» برشمرد. محور اصلی ملاحظات اخلاقی در رویکرد اخیر، ازیک‌سو توجه به دو عنصر اتلاف و ایذاء حیوانات (تحمیل درد و رنج جسمانی روانی) در فرایند اصلاح ژنتیک و ازسوی‌دیگر به برقراری توازن میان این دو عنصر و غرض عقلایی مهندسی ژنتیک حیوانات است. حضور دو عنصر ایذاء و اتلاف در دو سطح روش‌های تولید و کاربردهای حیوانات تراریخته قابل بررسی است. در سطح روش‌ها ازآنجاکه به‌ناچار ناگزیر به پذیرش حضور هر دو عنصر در انتقال ژنتیک هستیم، بر لزوم دستیابی به روش‌هایی تأکید شده است که حتی‌المقدور ایذاء و اتلاف کمتری را به ‌دنبال داشته باشد. در سطح کاربرد حیوانات تراریخته نیز به‌عنوان رویکرد عمومی، به رعایت شرایط رفاه آزمایشگاهی حیوان و در کاربردهای خاص ایذائی همچون مدل بیماری، مدل علمی و کشت عضو، استفاده از شیوه‌های کارآمد به‌کشی توصیه شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌بابویه قمی (صدوق)، ابوجعفر محمدبن‌علی؛ الهدایة؛ قم: مؤسسه امام هادى†، 1418ق.
  2. اصفهانی (فاضل هندی)، محمدبن‌حسن؛ کشف اللثام عن قواعد الأحکام؛ قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1382.
  3. تمیمی مغربی، نعمان‌بن‌محمدبن‌منصور؛ دعائم الإسلام؛ چ2، قم: مؤسسه آل‌البیت‰، 1385ق.
  4. جوادی، محسن و اصغر مسعودی؛ «حقوق حیوانات ازمنظر اسلام»؛ پژوهش‌های اخلاقی، ش14، زمستان 1392.
  5. حرّ عاملی، محمدبن‌حسن؛ وسائل الشیع‍ة؛ چ2، قم: مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث، 1414ق.
  6. حلّی، ابن‌ادریس؛ السرائر؛ ج2، چ2، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1410ق.
  7. سلمانی ایزدی، ناصر و الهام صالحی؛ «حقوق حیوانات ازمنظر فقه و قانون»؛ مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، ش1، بهار 1396.
  8. شهبازی، آرامش؛ «حقوق حیوانات: تأملی در نظریه و رویّه»؛ پژوهش حقوق عمومی، ش36، بهار 1391.
  9. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  10. طوسی، محمدبن‌حسن؛ التبیان فی تفسیر القران؛ تهران: ذوی‌القربی، 1388.
  11. عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن‌علی؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ ج1، چ2، قم: دارالتفسیر، 1381.
  12. ـــــ ؛ مسالک الأفهام فی شرح شرائع الإسلام؛ قم: بنیاد معارف اسلامی، 1383.
  13. کاظمی، عبدالحسن و دیگران؛ «حقوق حیوانات و تحقیقات زیست پزشکی»؛ اخلاق پزشکی، ش15، بهار 1390.
  14. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛ الکافی؛ چ3، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1388ق.
  15. متقی هندی، علاء­الدین‌علی­بن­حسام؛ کنز‌العمّال فی سنن الأقوال و الأفعال؛ چ2، بیروت: انتشارات مؤسسة الرسالة، 1409ق.
  16. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ بیروت: مؤسسة وفاء، 1403ق.
  17. منوچهری، مهدی و دیگران؛ «حقوق حیوانات در تحقیقات بیوتکنولوژی و بیومدیکال»؛ اخلاق پزشکی، ش8، تابستان 1388.
  18. نجفی، محمدحسن؛ جواهرالکلام فی شرح الشرائع الإسلام؛ قم: کتابفروشی الإسلامیة، 1386.
    1. Aaltola, Elisa; Animal Suffering: Philosophy and Culture; Palgrave Mcmiillan, 2012.
    2. Ackerknecht, Erwin H. and Lisa Haushofer; A Short History of Medicine; John Hopkins University Press, 2016.
    3. Benz ـ Schwarzburg, Judith & Arianna Ferrari; ‘Super ـ Muscly Pigs’; Issues In Science And Technology 32, No. 3 (Spring 2016), At <Http://Issues.Org/32 ـ 3/Perspective ـ Super ـ Muscly ـ Pigs.
    4. Broughton, ‎ Janet  and John Carriero  (eds.); A Companion to Descartes; Wiley-Blackwel, 2010.
    5. Blanco, Jeffrey and Savan Ratanpara; Transgenic Animals; Worcester Polytechnic Institute, 2012.
    6. Bloom, Floyd E.; Quantitative Neuropathology in Alzheimer's Mouse Models, "Synaptic Plasticity and the Mechanism of Alzheimer's Disease" edited by Dennis J. Selkoe, Antoine Triller, Springer, 2008.
    7. Broom, Donald M.; Sentience and Animal Welfare, 2014.
    8. Bruce, Donald; Engineering Genesis: Ethics of Genetic Engineering in Non ـ human Species; Routledge, 2013.
    9. Bynum, William F. et al (eds.); Dictionary of the History of Science; Princeton University Press, 1981.
    10. Camara, D. Et Al.; Transgenic and Cloned Animals: Ethical Problems, Perugia; April 2008.
    11. Conn, Michael (ed.); Sourcebook of Models for Biomedical Research; Humana Press, 2008.
    12. Dol, Marcel et al (eds.); Recognizing the Intrinsic Value of Animals: Beyond Animal Welfare, 2005.
    13. Forsman, Birgitta; Animal and Human Welfare, Ethical Aspect Of The Use of Transgenic Animals, 1998.
    14. Francione, Gary L.; Animals as Persons: Essays on the Abolition of Animal Exploitation; 2009.
    15. Franco, Nuno H. and I Anna Solsson, Killing animals as a necessary evil? The case of animal research, 1998.
    16. Gibbons, John, H., Patenting Life, New Developments in Biotechnology, 1989.
    17. Gordon, JW Et Al., 'Integration and Stable Germ Line Transmission of Genes Injected Into Mouse Pronuclear', Science 214, 1981, 1244 ـ 1246.
    18. Hills, Alison, Do Animals Have Rights?, UK: Icon Books, 2005.
    19. Kac, Eduardo,Telepresence & Bio Art: Networking Humans, Rabbits, & Robots, The University of Michigan Press, 2008.
    20. Kaiser, Matthias, 2003 .
    21. Kaliste, Eila (ed.), The Welfare of Laboratory Animals, Springer, 2007.
    22. Kazez, Jean, Animalkind: What We Owe To Animals,2009
    23. Khatib, Hasan, Molecular and Quantitative Animal Genetics, 2015, Wiley Blackwell.
    24. King, Elaine A. and Gail Levin, Ethics and the Visual Arts, New York, Allworth Press, 2006.
    25. Lauritzen, Paul, Cloning and the Future of Human Embryo Research, 2001.
    26. Marius, Turda (Ed.), Crafting Humans: From Genesis To Eugenics And Beyond, P.100; Lodge, Julia, Gene Cloning,2013
    27. Martin Bazinet & Maceo Braxton, 'Transgenic Animals', Worcester Polytechnic Institute, August 24, 2005.
    28. Mary Buy, 'Transgenic Animals', Canadian Council on Animal Care. University Of. Calgary, Spring, 1997, At <Http:// People.Ucalgary.Ca/~Browder/ Transgenic. Html >.
    29. Matthew and Joanna Brosius, Transgenic Animals, 2006.
    30. Matthew Bradley & Joanna Brosius, 'Transgenic Animals', Worcester Polytechnic Institute, August 23, 2006.
    31. Mclean, Sheila A. M., First Do No Harm: Law, Ethics And Healthcare, 2016.
    32. McLean, Sheila and Laura Williamson, Xenotransplantation: Law and Ethics, Ashgate , 2005.
    33. National Research Council, ‎Division on Earth and Life Studies, ‎Board on Life Sciences, Animal Biotechnology: Science Based Concerns, 2002
    34. Paul Cupido, Transgenic Animals, 2011
    35. Perry, Anthony Et Al., 'Mammalian Transgenesis By Lntracytoplasmic Sperm Injection', SCIENCE 284, 14 MAY 1999, P. 1180.
    36. Phillips,Mary T. and Jeri A. Sechze, ,Animal Research and Ethical Conflict: An Analysis of the Scientific, 2012.
    37. Rasko, John and Gabrielle O'Sullivan, Rachel Ankeny, The Ethics of Inheritable Genetic Modification: A Dividing Line? , Springer 2006.
    38. Rollin, Bernard E (1996) Bad Ethics, Good Ethics, and The Genetic Engineering of Animals In Agriculture. 3rd Ed. Vol. 74. Journal of Animal Science, 1996. 535 ـ 41.
    39. Rownalds, Mark, Animal Rights: Moral Theory and Practice, 2016.
    40. Singer, peter, Animal Liberation, Random House Press, 2015
    41. Singer, peter, Practical Ethics, Cambridge University Press, 2011.
    42. Smith, Kevin R., ‘Animal Genetic Manipulation: A Utilitarian Response’, 2002.
    43. Sunstein, Cass R. And Martha C. Nussbaum, Animal Rights Current Debates And New Directions, Oxford University Press, 2004
    44. Sunstein, Cass R. and Martha C. Nussbaum, Animal Rights: Current Debates and New Directions, 2001.
    45. Susan B. Harper, 'How Transgenics Are Produced', FDA Veterinarian Newsletter. Vol 14. FDA U.S. Department of Health and Human Services, 1999.
    46. Susan Jean Armstrong and Richard George Botzler (eds.), The Animal Ethics Reader, Routledge, 2003.
    47. Verhoog, Henk, Morality And Naturalness of Transgenic Animals, pp.1-4
    48. Vos, Ellen and Michelle Everson (ed.), Uncertain Risks Regulated, Routledge, 2009.
    49. Wong, Dominic, The ABCs of Gene Cloning, Springer, 2007.
    50. Franklin, Julian H.; Animal Rights and Moral Philosophy; Columbia University Press, 2006.
حقوق اسلامی
دوره 14، شماره 52
خرداد 1396
صفحه 163-199

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار