تعهدات عربستان سعودی درقبال زائران و حج‌گزاران در آئینه شریعت و حقوق داخلی و بینالمللی
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشگاه قم
چکیده
حقوق اتباع خارجی و بیگانگان، از کهن‌ترین مسائلی است که در عرصه روابط فراملی و بینالمللی مطرح بوده است. دراین‌میان کسانی که برای مقاصد علمی، فرهنگی و مذهبی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند، حرمت و احترام خاصی خواهند داشت؛ همچنان‌که مراکز علمی، فرهنگی و مذهبی نیز که مرجع و ملجأ آدمیان از نقاط گوناگون جهان‌اند، شأن ویژه‌ای می‌یابند و مورد تعلق‌خاطر فراملی و بینالمللی قرار می‌گیرند و بدین‌سبب جایگاهی بینالمللی می‌یابند. امروزه برخی اماکن همچون بیت‌المقدس و مسجدالأقصی، از چنان موقعیتی برخوردارند که پیروان همه ادیان آسمانی نسبت به آن احساس علقه معنوی دارند. مکه مکرّمه نیز نزد همه ادیان ابراهیمی، مکانی قدسی شناخته می‌شود و امنیت، آرامش و آسایش ساکنان و زائران آن، موضوع دعای ابراهیم و اراده خداوند بوده است. چنین موقعیتی برای دولتی که این اماکن در قلمرو آن واقع شده است، تعهداتی به‌بار می‌آورد؛ هم در پاس‌داری و نگاه‌داری از آن و هم در تأمین دسترسی ایمن و مطمئن برای افراد و اشخاص ذی‌نفع از هر قوم و ملتی. بررسی تعهدات اولیه دولت عربستان سعودی دربرابر زائران و حج‌گزاران از منظر شریعت، حقوق داخلی و بینالمللی، موضوع نوشتار حاضر است.
کلیدواژه‌ها
- آخوندان، الهام؛ «حادثه منا و حقوق بشر»؛ مندرج در: www.news.irib.ir/aricle/، 1394، تاریخ مراجعه: 24/10/1394.
- ابن‌هشام، محمد؛ السیرة النبویة؛ ج2، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1971م.
- اسداللهی، سیدابراهیم؛ «قوانین و مقررات ضروری عربستان برای کارگزاران کشورهای اسلامی (کاربردی ـ عملیاتی)»؛ سازمان حج و زیارت، اداره آموزش و مطالعات کاربردی، مندرج در: www.https: //kargozaran.haj.ir/news/ GetFile .ashx?id=28d1be59-6d94-40e2، 1391. تاریخ مراجعه: 26/10/1394.
- باقری، حمید و غلامرضا متقی؛ گزیده قوانین و مقررات عربستان سعودی (در کشکول حج و زیارت)؛ تهران: سازمان حج و زیارت، دفتر بهسازی آموزش و فناوری، اداره آموزش و مطالعات، 1391.
- بحرانی، هاشم‌بن‌سلیمان؛ تفسیر روایی البرهان؛ ترجمه رضا ناظمیان، علی گنجیان و صادق خورشا؛ ج3، تهران: کتاب صبح، 1389.
- نام و نام خانوادگی مؤلف؛ الجمعی‍ة الوطنی‍ة للحقوق الإنسان فی السعودیة (التقریر السنوی الثانی)؛ محل نشر: ناشر، 2009م.
- خدوری، مجید؛ جنگ و صلح در قانون اسلام؛ ترجمه غلامرضا سعیدی؛ قم: کلبة الشروق، 1391.
- الرفاعی، یوسف؛ النصیحة لإخواننا علماء نجد؛ دمشق: دارالأقراء، 1999م.
- سربازی، محمد عمر؛ زادالحقیر للحاج إلی بیت‌العلی الکبیر؛ کراچی: ناشر اسحاقیه، [بی‌تا].
- شاکریان، شاهرخ و شکوه فقیری؛ مجموعه کنوانسیون‌های بینالمللی (تصویبی دولت ایران)؛ ج3، تهران: اداره کل قوانین و مقررات ریاست جمهوری (اداره چاپ و انتشار)، 1378.
- ضیایی بیگدلی، محمد رضا؛ اسلام و حقوق بین‌الملل؛ ج4، تهران: کتابخانه گنج دانش، 1375.
- طبرسی، علی‌بن‌حسن؛ مشکاة الأنوار فی غررالأخبار؛ نجف اشرف: المکتبة الحیدریة، [بی‌تا].
- طحطاوی، احمدبن‌محمد؛ حاشیه طحطاوی (فقه اهل سنّت، فقه حنفی)؛ قم: کتابخانه آیت‌الله نجفی مرعشی، 1231ق.
- طوسی، محمدبن‌حسن؛ المبسوط فی الفقه الإمامیة؛ تصحیح سیدمحمدتقی کشف؛ تهران: مکتبة المرتضویة، 1378.
- عمید زنجانی، عباسعلی؛ حقوق اقلیت‌ها، بر اساس قرارداد ذمه (بررسی گوشه‌هایی از مفاهیم حقوق بین‌الملل ازنظر فقه اسلامی)؛ چ5، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370.
- فیلبی، هاری سانت جون؛ بعثة إلی النجد؛ ترجمه و تحقیق عبدالله صالح العثیمن؛ ج2، معاهدة مع ابن‌السعود، مکتبةالعبیکان، الریاض، 2009م.
- کارو، دومینیک؛ حقوق بین‌الملل عمومی؛ ترجمه مصطفی تقی‌زاده انصاری؛ چ2، تهران: نشر قومس، 1384.
- ماوردی، محمدبن‌حبیب؛ الحاوی الکبیر؛ بیروت: دارالفکر، 1420ق.
- مجلسی، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ ج64، بیروت: دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
- محقق، علی؛ اسناد روابط ایران و عربستان سعودی (1304ـ1357)؛ چ1، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، 1379.
- «اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء»؛ مندرج در: www.alifta.net/fatawa /fatawaDetailes.aspx، 1996م، تاریخ مراجعه: 15/2/1395.
- نجفی، محمدحسن؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الاسلام؛ تحقیق و تعلیق شیخ عباس قوچانی؛ ج21، چ7، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، [بی‌تا].
- نصیری، محمد؛ حقوق بین‌الملل خصوصی؛ بازنگری، تنظیم و ویرایش مرتضی کاخی و مرتضی نصیری؛ چ3، تهران، مؤسسه انتشارات آگاه، 1375.
- نگوین، کک دین، پاتریک دپیه و آلن پله؛ حقوق بین‌الملل عمومی؛ ترجمه حسن حبیبی؛ تهران: انتشارات اطلاعات، 1382.
- Amnesty International Report; The State of the World's Human Rights; By Amnesty International, Index number: POL, 10/0001/2015.
- Crawford, James, The International Law Commission's Articles on State Responsibility, Introduction, Text and Commentaries, Cambridge University Press, 2002.
- ـــــ; The International Law Commission's Articles of Responsibility of State for Internationally Wrongful Acts, A Retrospect, AJIL, vol.96, No.4, 2002, pp.874-890.
- ـــــ; State Responsibility: The General part, Cambridge University Press, 2013.
- Crawford, James, Peed, Jacqueline, Olleson, Simon; the International Law Commission's Articles on Responsibility of States for International Wrongful Acts: Completion of Second Reading, EJIL, vol.12 No.5, 2001, pp.963-991.
- GA. Resolution, A 212/10 December.
- http://kargozaran.haj.ir/news/GetFile.ashx?id=2&d1bee59-6d94-40e2
- http://rc.majlis.ir/fa/law/show/93477?keyword
- https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/0001/2015/en/.25 Februarry, 2015.
- ICJ. Reports, 1951, at 23.
- ICJ. Reports, 1970, at 32.
- ICJ. Reports, 2001.
- Murphy, Sean D.; Implementation of Avena Decision by Oklahoma Court, 2009.
- Quigley John, William J. Aceves & S. Adele Shank; The Law of Consular Access, Rutledge Research in International Law, 2010.
- Shelton, Dinah L.; ‘Case Concerning Avena & Other Mexican Nationals’ (Mexico v. United States of America); AJIL 98 (3) July, 2008, pp.559-566.
- Vienna Convention on Consular Relations; UN Conference on Consular Relations; Viena Austria 4 March-22 April, 1963, Document A/Conf.25/15.
- www.al-jazirah.com/2010/20100403/pl1.htm.
- www.bbc.com/Persian/world/2015/09/150924-147-vid-haj-incidents-timeline.
- www.dadnegar.ir/Saudi-Arabia/
- www.hawzah.net/fa/magazine/view/4789/4825/42659.
- www.ibtimes.co.in/haj-stampede-2015-timeline-deadliest-accidents-during-muslim-pilgrimage-mecca-647891
- www.news.irib.ir/articles.
- www.oic-oci.org/oicv3/2lan=en
- www.peac-ipsc.org/fa/
- www.qura-islam-org/main-topics/islam/pillars/al-hajj/stoning-tragedies- (p.1321) html.
- www.Saudiembassy.net/about/country-information/Laws/theBasic-Law-of-Governance.
)