1
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران/ نویسنده مسئول
2
دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرمشناسی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
قانونگذار در قانون مجازات اسلامی تصریح کرده است که دلائل شرعی، موضوعیت دارند. همین امر، پژوهشی منسجم در این باره را ضروری می سازد. در این مقاله، با بهرهمندی از آرای اصولیانِ مسلمان، روایتی منقح از قاعده موضوعیتداشتنِ دلیل، پیش مینهیم. سپس تحولاتی را بررسی میکنیم که در رویکرد قانونگذار به موضوعیتداشتن دلائل رخ داده است. در ادامه، آثار سلبی و ایجابیِ موضوعیتداشتن دلائل شرعی را وامیکاویم و نسبت آن را با علم قاضی و قاعده درأ مینمایانیم. به علاوه، با بهرهمندی از آموزههای اصولی و معرفتشناختی، استدلالی به نفع موضوعیتداشتن دلائل ارائه میدهیم و از آن به مثابه تمهیدی نیرومند برای کاستن از موارد محکومیت نادرست، دفاع میکنیم. در پایان، نتیجه میگیریم که در پس این قاعده کهن، عقلانیتی میتوان یافت که برای عصر حاضر نیز راهگشاست.