نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود حکمت نیا ¹
• مهدی معلی ²

¹ دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

² پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

اخلاق در نظام مالکیت فکری در دو سطح، اثرگذار است. در سطح فلسفی و فراحقوقی که به توجیه اخلاقی مجموعه نظام مالکیت فکری پرداخته و به پاسخ این پرسش می‌پردازد که منشأ مشروعیت هر یک از نهادهای مالکیت فکری چیست؟ در این رابطه می‌توان بر اساس سه رویکررد اقتصادی، اقتصادی ـ اخلاقی و رویکرد اخلاقی، مسئله را تحلیل کرد. همچنین در سطح حقوقی و سیری در قوانین این حوزه مشخص می‌شود، اخلاق در مصادیق قابل حمایت نیز دخالت کرده و آنها را محدود می‌کند. از طرف دیگر، ممکن است مصداقی از آفرینش فکری در ساختار حقوق مورد حمایت قرار گیرد؛ اما به استناد ادله اخلاقی دارای محدودیت شود که این محدودیت‌ها را می‌توان در دو دسته محدودیت ذاتی و محدودیت غیرذاتی بررسی کرد. این محدودیت‌ها در نظام‌های حقوقی مختلف شامل اقدامات آزمایشی و پژوهشی، مجوزهای اجباری بهره‌‌برداری و حمایت از افراد مانند نابینایان و کم‌بینایان می‌شود.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

• اخلاق
• مالکیت فکری
• فلسفه حقوق
• نظریه‌های مالکیت فکری