ORIGINAL_ARTICLE
شایستگی های اخلاقی پدر و تأثیر آن در ولایت قهری
ولایت پدر و جدّپدری بر فرزند صغیر یا کبیری که جنون و سفه او متصل به صغر باشد، از مسلّمات فقه و مورد تصریح قانون مدنی است. اما در باره تأثیر شایستگی های اخلاقی پدر یا جدّپدری بر این ولایت شرعی و قانونی اتفاق نظر وجود ندارد.این مقاله در صدد اثبات آن است که صفات اخلاقی، و به طور خاص عدالت یا وثاقت، تأثیری در ثبوت ولایت قهری ندارند. اما در استفاده از این حق و اجرای اختیارات ناشی از آن نقش ایفا می کنند. بنابراین، حتی اگر پدر فاسق نیز باشد، بر فرزند محجور خویش ولایت دارد؛ بدون آنکه حاکم و دادگاه نیز حق دخالت در کار وی را داشته باشد. اما اگر ثابت شود که پدر به زیان فرزندش عمل می کند، از سوی حاکم عزل می گردد. علاوه براین، ولیّ در چنین مواردی امین نیز محسوب نشده و دارای مسئولیت مدنی در قبال تصرفات خویش خواهد بود.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32665_2ec828a9824f344b667d6ae9bfc7b0bc.pdf
2017-12-22
7
26
ولایت قهری
عدالت
وثاقت
امین قانونی
مسئولیت مدنی پدر
محسن
اسماعیلی
esmaeili1344@yahoo.com
1
دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
اصفهانی، سیدابوالحسن؛ وسیلة النجاة؛ ج2، قم: مطبعه مهر استوار، 1393ق.
1
امامى، سیدحسن؛ حقوق مدنى؛ چ8، تهران: کتابفروشى اسلامیه، 1370.
2
انصاری، قدرتالله و دیگران؛ موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها؛ ج1، چ1، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار، 1429ق.
3
بجنوردى، میرزاحسن؛ القواعد الفقهیة؛ چ1، قم: نشر الهادی، 1419ق.
4
پژوهشکده شورای نگهبان؛ مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی (دوره ششم)؛ تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان، 1391.
5
جعفریلنگرودی، محمدجعفر؛ حقوق مدنی (وصیت)؛ ج2، چ1، تهران: انتشارات حقوقی ابنسینا، 1350.
6
ــــــــ؛ ترمینولوژى حقوق؛ چ6، تهران: گنج دانش، 1372.
7
حرّ عاملى، محمدبنحسن؛ وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة؛ قم: مؤسسه آلالبیت، 1409ق.
8
حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقى؛ چ4، بیروت: داراحیاء التراث العربى، 1391ق.
9
حلّى (فخرالمحققین)، محمدبنحسنبنیوسف اسدى؛ إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد؛ قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
10
دهخدا، علیاکبر؛ لغتنامه دهخدا؛ ج12، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
11
سبزواری، سیدعبدالأعلى؛ مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام؛ چ4، قم: دفتر آیتالله سبزوارى، 1413ق.
12
سیستانى، سیدعلى؛، منهاج الصالحین؛ چ5، قم: دفتر حضرت آیتالله العظمی سیستانی، ۱۴۱۷ق.
13
شایگان، سیدعلی؛ حقوق مدنی؛ [بیجا]: انتشارات طه، 1375.
14
شیخانصارى، مرتضى؛ المکاسب؛ چ1، قم: انتشارات کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
15
صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی؛ مختصر حقوق خانواده؛ چ35، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1392.
16
ــــــــ؛ حقوق خانواده؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1374.
17
عاملى، جوادبنمحمد حسینى، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.
18
کاتوزیان، ناصر؛ حقوق مدنی، خانواده؛ چ3، تهران: شرکت انتشار با همراهی نشر یلدا، 1372.
19
کاشفالغطاء، محمدحسین؛، تحریر المجلة؛ نجف: المکتبة المرتضویة، 1359ق.
20
کرکى (محقق ثانى)، علىبنحسین عاملى؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ چ2، قم: مؤسسه آلالبیت، 1414ق.
21
مامقانى، محمدحسنبنعبدالله؛ غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب؛ قم: مجمع الذخائر الإسلامیة، 1316ق.
22
مراغى، میرعبدالفتاح؛ العناوین؛ ج1 و 2، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ق.
23
مصطفوى، سیدمحمدکاظم؛ القواعد؛ چ2، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1415ق.
24
مغنیه، محمدجواد؛ فقه الإمام الصادق؛ چ2، قم، مؤسسه انصاریان، 1421ق.
25
مکارمشیرازی، ناصر؛ انوار الفقاهه؛ ج1، قم: انتشارات مدرسه امام أمیر مؤمنان، 1413ق.
26
مکىعاملى (شهید اول)، محمد؛ القواعد و الفوائد؛ قم: کتابفروشى مفید، 1400ق.
27
موسویخمینی، سیدروحاللّه؛ تحریر الوسیله؛ قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1363.
28
موسویخویی، سیدابوالقاسم؛ منهاج الصالحین؛ ج2، قم: سازمان چاپ مهر، 1404ق.
29
نائینى، میرزا محمدحسین؛ منیة الطالب فى شرح المکاسب؛ مقرّر: شیخ موسى نجفى خوانسارى؛ قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ق.
30
نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فى شرح شرایع الاسلام؛ چ3، تهران: دارالکتب العلمیه، 1367.
31
هاشمیشاهرودی، سیدمحمود (زیرنظر)؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت؛ قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، 1382.
32
یزدى، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقى؛ چ2، بیروت: مؤسسه اعلمى للمطبوعات، 1404ق.
33
ORIGINAL_ARTICLE
امکان فروش مبیع سلف پیش از سررسید از دیدگاه فقهای شیعه و اهل تسنّن
فقهای امامیه حکم فروش مبیع سلف قبل از سررسید را با حکم فروش آن پس از سررسید متفاوت می دانند و فروش آن را قبل از سررسید ممنوع می دانند. فقهای اهل تسنّن نیز به شیوه ی متفاوتی به این مسأله پرداخته اند بدین صورت که اکثریت ایشان حکم فروش مبیع سلف قبل از «قبض» را با حکم فروش آن پس از قبض متفاوت می دانند و فروش آن را قبل از قبض ممنوع می دانند. این اختلاف در «مبدأ» وضع حکم ما بین فقه امامیه و فقه اهل تسنّن باعث ایجاد تردیدهای فراوان و ایجاد مانع، در عرصه ی عمل، برای ابزارسازی اوراق سلف (خصوصاً اوراق سلف نفتی) و ایجاد بازار ثانویه ای پویا برای این اوراق گردیده است بطوری که این ابهامات در مصوبات کمیته ی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار نیز منعکس گردیده است. در این تحقیق با بررسی نظر فقهای شیعه و اهل تسنّن، به این نتیجه دست یافته ایم که برایند آراء فقهای شیعه و اهل تسنّن این است که امکان فروش مبیع سلف قبل از سررسید وجود ندارد.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32666_4646597914e110740486207c623ecbc0.pdf
2017-12-22
28
58
اوراق سلف نفتی
عقد سلف
فروش مبیع سلف
سررسید
قبض
عبدالحسین
شیروی
ashiravi@ut.ac.ir
1
استاد دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابنتیمیه، احمد؛ الفتاوى الکبرى لابن تیمیه؛ ج5، چ1، بیروت: نشر دار الکتب العلمیه، 1408ق.
1
ـــــــــ؛ مجموع الفتاوی؛ ج29، مدینه: نشر مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، 1415ق (الف).
2
ـــــــــ؛ مجموع الفتاوی؛ ج30، مدینه: نشر مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، 1415ق (ب).
3
ابنحزم، ابیمحمد؛ المحلی بالآثار؛ ج7، بیروت: نشر دار الفکر، [بیتا].
4
ابنقدامه مقدسی، عبداللهبناحمد؛ المغنی؛ ج6، ریاض: نشر دار عالم الکتب، 1417ق.
5
ابنقیّم، ابیعبدالله محمد؛ تهذیب السنن؛ ج5، چ1، ریاض: نشر مکتبة المعارف، 1428ق.
6
اردبیلى، احمدبنمحمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ ج8، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق.
7
انصاری، زکریا؛ أسنى المطالب فی شرح روض الطالب؛ ج2، [بیجا]: نشر دار الکتاب الإسلامی، [بیتا].
8
آلسیف، عبداللهبنمبارک؛ «بیع المسلم فیه پیش قبضه»؛ 1435ق. http://www.alukah.net/sharia/0/68528.
9
بابرتی، أکملالدین؛ العنایة شرح الهدایة؛ ج6، [بیجا]: نشر دارالفکر، [بیتا]، http://shamela.ws/browse.php/book-9403#page-3013.
10
باجی، ابوالولید سلیمانبنخلف؛ المنتقى شرح الموطإ؛ ج5، چ1، قاهره: نشر مطبعة السعادة، 1332ق.
11
بحرانی، حسینبنمحمد؛ سداد العباد و رشاد العباد؛ چ1، قم: نشر کتابفروشی محلاتی، 1421ق.
12
بحرانى، آلعصفور، یوسفبناحمدبنابراهیم؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ ج20، چ1، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامى، 1405ق.
13
بهوتی، منصوربنیونس؛ کشاف القناع عن متن الإقناع؛ ج3، بیروت: نشر عالم الکتب، 1403ق.
14
تبریزی، جوادبنعلی؛ المسائل المنتخبة؛ چ5، قم: نشر دار الصدیقة الشهیده3، 1427ق.
15
جعفریلنگرودی، محمدجعفر؛ الفارق: دایره المعارف عمومی حقوق؛ ج3، چ1، تهران: نشر کتابخانه گنج دانش، 1386.
16
ـــــــــ؛ الفارق: دایره المعارف عمومی حقوق؛ ج2، چ2، تهران: نشر کتابخانه گنج دانش، 1388.
17
حائریطباطبایی، سیدعلىبنمحمد؛ ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ط- القدیمة)؛ ج1، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
18
ـــــــــ؛ ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ط- الحدیثة)؛ ج9، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1418ق.
19
حرّ عاملی، محمدبنحسن؛ تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة؛ ج18، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1409ق.
20
حسینیشیرازى، سیدصادق؛ التعلیقات على شرائع الإسلام؛ ج1، چ6، قم: انتشارات استقلال، 1425ق.
21
حلبى، ابنزهره حمزهبنعلى حسینى؛ غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع؛ چ1، قم: نشر مؤسسه امام صادق7، 1417ق.
22
حلّى، مقدادبنعبدالله سیورى؛ التنقیح الرائع لمختصر الشرائع؛ ج2، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشىنجفى;، 1404ق.
23
خرشی، محمدبنعبدالله؛ شرح الخرشی على مختصر سیدی خلیل و بهامشه حاشیة العدوی؛ ج5، بیروت: نشر دار الفکر للطباعة، [بیتا].
24
دسوقیمالکی، محمدبناحمدبنعرفه؛ حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر؛ ج3، [بیجا]: نشر دارالفکر، [بیتا].
25
روحانی، سیدصادق؛ منهاج الصالحین (للروحانی)؛ ج2، [بیجا]: [بینا]، [بیتا].
26
روحانی، سیدمحمد؛ المسائل المنتخبه؛ چ1، کویت: نشر شرکة مکتبة الألفین، 1417ق.
27
زیلعی، فخرالدین؛ تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق وحاشیة الشِّلْبِیِّ؛ ج4، چ1، قاهره: المطبعة الکبرى الأمیریة، 1314ق.
28
سالوس، أ.د. علی احمد؛ موسوعه القضایا الفقهیه المعاصره و الاقتصاد الأسلام؛ چ7، قطر: نشر مشترک مکتبه دار القرآن مصر و دارالثقافه قطر، [بیتا].
29
سبزوارى، سیدعبدالأعلى؛ مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام (للسبزواری)؛ ج18، چ4، قم: نشر مؤسسه المنار، 1413ق.
30
سیوطی، جلالالدین؛ أشباه و نظایر؛ چ1، بیروت: نشر دار الکتب العلمیه، 1403ق.
31
سیستانى، سیدعلى؛ المسائل المنتخبة؛ چ9، قم: نشر دفتر حضرت آیتالله سیستانى، 1422ق.
32
ــــــــ؛ منهاج الصالحین (للسیستانی)؛ ج2، چ5، قم: دفتر حضرت آیتالله سیستانى، 1417ق.
33
شافعی، محمدبنادریس؛ الام؛ ج3، بیروت: نشر دار المعرفته، 1410ق.
34
طوسى، محمدبنعلىبنحمزه؛ الوسیلة إلى نیل الفضیلة؛ چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشىنجفى;، 1408ق.
35
عاملی، زینالدینبنعلیبناحمد؛ فقه 1 (شرح لمعه دمشقیه شهید ثانی)؛ ترجمه: حمید مسجدسرائی؛ کاشان: نشر اندیشههای حقوقی، 1388.
36
عاملى (شهید ثانی)، زینالدینبنعلى؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛محشی: کلانتر؛ ج3، چ1، قم: نشر کتابفروشی داوری، 1410ق.
37
ـــــــــ؛ حاشیة شرائع الإسلام؛ چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1422ق.
38
ـــــــــ؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ ج3، چ1، قم: نشر مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
39
عاملى (محقق کرکی)، علىبنحسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ ج4، چ2، قم: نشر مؤسسه آلالبیت:، 1414ق.
40
عاملى، سیدجوادبنمحمد حسینى؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط- القدیمة)؛ ج4، چ1، بیروت: نشر دار إحیاء التراث العربی، [بیتا].
41
عبدیپور فرد، ابراهیم و سیدمرتضی شهیدی؛ «ابعاد فقهی، حقوقی و مالی قراردادهای سلف در بورس»؛ پژوهشنامه حقوق اسلامی، ش41، 1394.
42
علامه حلّی، حسنبنیوسف؛ تذکرة الفقها؛ ج11، قم: نشر مؤسسه آلالبیت: لأحیاء التراث، 1420ق.
43
فاضل آبی؛ کشف الرموز فی شرح مختصرالنافع؛ ج1، چ3، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
44
فراهانیفرد، سعید؛ «صکوک سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش33، 1388.
45
قزوینی، محمدبنیزید؛ سنن ابنماجه؛ ج2، [بیجا]: نشر دار احیاء کتب العربیه، [بیتا].
46
قمى، سیدتقى طباطبایى؛ مبانی منهاج الصالحین؛ ج8، چ1، قم: منشورات قلم الشرق، 1426ق.
47
کاسانی، علاءالدین؛ بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع؛ ج5، چ2، بیروت: نشر دار الکتب العلمیه، 1406ق.
48
لاحم، اسامهبنحمودبنمحمد؛ بیع الدین وتطبیقاته المعاصرة فی الفقه الإسلامی؛ ج1، ریاض: نشر دار المیمان للنشر و التوزیع، 1433ق.
49
مجمع جهانی فقه اسلامی؛ تصمیم ش63 (7/1)؛ 1412ق. http://www.iifa-aifi.org/1845.html.
50
ـــــــــ؛ تصمیم ش74 (8/5)، 1414ق. http://www.iifa-aifi.org/ 1960.html.
51
ـــــــــ؛ مصوبه مورخ 22 ربیع الأول 1401ق؛ مکه: 1401ق. (yon.ir/Nqeya).
52
محققسبزوارى، محمدباقربنمحمد مؤمن؛ کفایة الأحکام؛ ج1، چ1، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامى، 1423ق.
53
مرداوی، علاءالدین؛ الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف؛ ج4، چ2، بیروت: نشر دار إحیاء التراث العربی، [بیتا] (ب).
54
ــــــــ؛ الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف؛ ج5، چ2، بیروت: نشر دار إحیاء التراث العربی، [بیتا] (الف).
55
مواق، محمدبنیوسف؛ التاج والإکلیل لمختصر خلیل؛ ج6، چ1، [بیجا]: نشر دار الکتب العلمیة، 1416ق.
56
موسویان، سیدعباس؛ «اوراق سلف، ابزاری برای تأمین مالی پروژههای بالادستی صنعت نفت»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س10، ش39، 1389.
57
موسویان، سیدعباس؛ بلال وثوق و علی فرهادیانآرانی؛ «شناخت و رتبهبندی ریسکهای ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)»؛ نشریه اندیشه و مدیریت راهبردی، س7، ش1، 1392.
58
موسویخمینی، سیدروحالله؛ کتاب البیع؛ ج5، قم: نشر مطبوعاتی اسماعیلیان، [بیتا].
59
موسویخویى، سیدابوالقاسم؛ منهاج الصالحین (للخویی)؛ ج2، چ28، قم: نشر مدینة العلم، 1410ق.
60
نجفی (کاشفالغطاء)، حسنبنجعفربنخضر؛ أنوار الفقاهة (کتاب البیع)؛ چ1، نجف: نشر مؤسسه کاشفالغطاء;، 1422ق.
61
نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ ج24، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
62
نووی، أبوزکریا محییالدین یحیىبنشرف؛ المجموع شرح المهذب (مع تکملة السبکی والمطیعی)؛ [بیجا]: نشر دارالفکر، [بیتا].
63
ــــــــ؛ روضة الطالبین و عمدة المفتین؛ ج3، چ3، بیروت، دمشق و عمان: نشر المکتب الاسلامی، 1412ق. قhttp://shamela.ws/browse.php/book-499#page-1321.
64
وزارة الأوقاف و الشئون الإسلامیه الکویت؛ الموسوعه الفقهیه؛ ج18، چ2، کویت: نشر ذات السّلاسل، 1410ق.
65
ــــــــ؛ الموسوعه الفقهیه؛ ج25، چ1، کویت: نشر دار الصفوه، 1412ق.
66
ORIGINAL_ARTICLE
گستره نظارت شرعی شورای نگهبان در اصل چهارم قانون اساسی: نسبت سنجی اصول چهارم و یکصد و دوازدهم قانون اساسی
اصل چهارم قانون اساسی با تأکیدات متعدد ، بهضرورت مبتنی بودن تمامی قوانین و مقررات کشور بر پایه موازین اسلامی ، تصریح کرده و اصل یکصد و هفتاد و هفتم همان قانون، مفاد مزبور را غیرقابل تغییر دانسته است. مرجع تشخیص این موضوع، فقهای شورای نگهبان هستند و اصل چهارم بر همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است.بر این اساس، چنین به نظرمی رسدکه اظهار نظر فقهای شورای نگهبان در خصوص مفاد مصوبات مجلس شورای اسلامی، باید قول فصل ، تلقی شده و برای همه نهادهای حکومتی، لازم الاتباع باشد ولی ملاحظه می گردد که قانونگذار در اصل یکصد و دوازدهم بر خلاف این استنتاج، تصریح کرده و پذیرفته است که مجلس شورای اسلامی می تواند با نظر فقهای شورای نگهبان مخالفت کند؛ در آن صورت، لازم است که مصوبه مزبور برای اظهارنظر نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شود.آیا محتوای اصل یکصد دوازدهم به معنای عدول از حکومت اصل چهارم قانون اساسی بر تمامی قوانین و مقررات دیگر می باشد؟ اگر چنین نیست آیا مصوبات مجمع تشخیص مصلحت باید برای شورای نگهبان ارسال گردد یا اینکه تدبیر دیگری باید اندیشیده شود؟ مقاله حاضر پس از بررسی احتمالات مختلف به این نتیجه رسیده که حکومت اصل چهارم بر تمامی قوانین و مقررات به قوت خود باقی است ولی مرجع تشخیص این امر در خصوص احکام ثانویه و حکومتی، مجمع تشخیص مصلحت می باشد نه فقهای شورای نگهبان.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32667_6d354106715e14fdf437bf2e03bf3292.pdf
2017-12-22
59
82
شورای نگهبان
مجمع تشخیص مصلحت نظام
اصل چهارم
اصل یکصد و دوازدهم
حکم حکومتی
محمدجواد
ارسطا
mjarasta@ut.ac.ir
1
دانشیار دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
اداره کل ارتباطات دبیرخانه مجمع؛ مجموعه مصوبات مجمع تشخیص مصلحت (کلیات، سوابق، عملکرد)؛ تهران: 1388.
1
اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی؛ صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی؛ تهران: انتشارات اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1364.
2
ــــــــ؛ صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: انتشارات اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، 1369.
3
حرّ عاملی، محمدبنحسن؛ وسائل الشیعه؛ قم: مؤسسه آلالبیت:، 1414ق.
4
کلینی، محمدبنیعقوب؛ کافی؛ [بیجا]: [بینا]، [بیتا].
5
عمیدزنجانی، عباسعلی؛ حقوق اساسی ایران؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
6
مکارمشیرازی، ناصر؛ انوارالفقاهه،کتاب البیع؛ قم: مدرسه امام علىبنابىطالب7، 1411ق.
7
موسویخمینی، سیدروحالله؛ صحیفه امام؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;، 1378.
8
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی نظری سیاست جنایی در قبال مفاسد اقتصادی
با وجود گذشت نزدیک به دو دهه از شیوع کاربرد اصطلاح مفاسد اقتصادی افزون بر ابهام در معناشناختی مفاسد اقتصادی، مبنای مبارزه با آن نیز به درستی تبیین نشده است و ایندو نقص سبب شده تا سیاست جنایی مشخصی در قبال این پدیده مجرمانه وجود نداشته باشد. آشفتگی، پراکندگی و عدم انسجام در مقررات کیفری، حکایت از فقدان سیاست جنایی و استراتژی مشخص در قبال مفاسد اقتصادی دارد. این نوشته با روش مطالعه نهادی با ارائه تعریفی از مفاسد اقتصادی، وجه تمایز آن را با عناوین مشابه مشخص مینماید و در پی آن، مبنای سیاست جنایی اسلام و جمهوری اسلامی ایران در قبال این بزه را حفاظت از امنیت اقتصادی معرفی میکند که ترکیبی از مولفههای مختلف اقتصادی و محیط اقتصادی چون عدالت اقتصادی و امنیت قضایی بوده و افزون بر تایید مبانی دینی، سابقه در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران را نیز دارد.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32668_939b9b36acaa926cf1b25483c557dcc7.pdf
2017-12-22
83
110
مفاسد اقتصادی
اخلال در نظام اقتصادی
امنیت اقتصادی
عدالت اقتصادی
امنیت قضایی
محمد
حسنی
mo.hasani@yahoo.com
1
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
سیدرضی، محمدبنحسین؛ نهجالبلاغه؛ تحقیق: صبحی صالح؛ چ1، قم: هجرت، 1414ق.
1
آریانپور کاشانی، منوچهر و بهرام دلگشایی؛ فرهنگ جامع پیشرو آریانپور انگلیسی- فارسی؛ تهران: نشر الکترونیکی و اطلاعرسانی جهان رایانه،1380.
2
ابنشعبه حرانى، حسنبنعلى؛ تحف العقول عن آل الرسول6؛ چ2، قم: جامعه مدرسین، 1363.
3
ابنفارس، احمدبنفارس؛ معجم مقاییس اللغه؛ تحقیق: عبدالسلام محمد هارون؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
4
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دارالفکر، 1414ق.
5
بروجردى، آقاحسین؛ جامع أحادیث الشیعة؛ چ1، تهران: انتشارات فرهنگ سبز، 1386.
6
بیهقی علیبنزید ابنفندق؛ معارج نهجالبلاغه؛ تحقیق: محمدتقی دانشپژوه؛ قم: کتابخانه مرعشینجفی;، 1367.
7
تانزی، ویتو؛ «مسئله فساد، فعالیتهای دولتی و بازار آزاد»؛ ترجمه: بهمن آقایی؛ مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش150-149، 1387.
8
جرجانی، علیبنمحمدبنعلی؛ التعریفات؛ تحقیق: ابراهیم الابیاری؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1405ق.
9
جعفری، محمدتقی؛ حکمت اصول سیاسی اسلام؛ تهران: بنیاد نهجالبلاغه، 1373.
10
جهانیان، ناصر؛ «تعریف و جایگاه امنیت اقتصادی در اسلام»؛ فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، س1، ش1، 1391.
11
چینی، حبیب؛ «امکانات، محدودیتها، فرصتها و تهدیدات در برابر امنیت اقتصادی»؛ مجموعه مقالات همایش راهکارهای توسعه امنیت اقتصادی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1382.
12
حسینی، سیدمحمد؛ سیاست جنایی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران؛ تهران: سمت، 1383.
13
حکیمى، محمدرضا؛ حکیمى، محمد و علی حکیمى؛ الحیاة؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1368.
14
خویی، میرزاحبیبالله هاشمی؛ منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغه؛ تحقیق: سیدابراهیم میانجی؛ تهران: المکتبة الاسلامیة، 1400ق.
15
دادخدایی، لیلا؛ فساد مالی ـ اداری و سیاست جنایی مقابله با آن با تکیه بر کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد؛ تهران: نشر میزان، 1390.
16
دلماس مارتی، میری؛ نظامهای بزرگ سیاست جنایی؛ ترجمه: علیحسین نجفی ابرندآبادی؛ چ2، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1393.
17
دهخدا، علیاکبر و دیگران؛ لغتنامه دهخدا؛ تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا و دانشگاه تهران، 1377.
18
راغباصفهانی، حسینبنمحمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ تحقیق: صفوان عدنانداوودی؛ بیروت: دارالقلم، 1412ق.
19
روزبهان، محمود؛ مبانی علم اقتصاد؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1380.
20
زبیدی، سیدمحمد مرتضیحسینی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ تحقیق: علی شیری؛ بیروت: دارالفکر، 1414ق.
21
سبزوارى، سیدعبدالاعلى موسوى؛ مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن؛ چ2، بیروت: مؤسسه اهل بیت:، 1409ق.
22
سیف، اللهمراد؛ «مفهومشناسی امنیت اقتصادی»؛ فصلنامه آفاق امنیت، س3، ش9، 1389.
23
شوشتری، محمدتقی؛ بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه؛ تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1376.
24
طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: نشر اسلامی، 1417ق.
25
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ تحقیق: سیداحمد حسینی؛ تهران: المکتبة المرتضویة، 1375.
26
عطوفی غلامرضا و حمیدرضا جاویدان داروگر؛ «اهمیت و جایگاه امنیت اقتصادی در توسعه پایدار اقتصادی»؛ مجله علمی تخصصی پژوهش ملل، دوره اول، ش6، 1395.
27
علیدوست، ابوالقاسم؛ فقه و مصلحت؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388.
28
فضلالله، سیدمحمدحسین؛ تفسیر من وحى القرآن؛ چ2، بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
29
فیومی، احمدبنمحمد؛ المصباح المنیر؛ قم: دارالهجرة، 1405ق.
30
کلینى، محمدبنیعقوببناسحاق؛ الکافی؛ چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
31
کوشا، جعفر؛ «امنیت اقتصادی با تأکید بر پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و پولشویی»؛ مجله علمی پژوهشی تحقیقات حقوقی، ضمیمه ش56، 1390.
32
گرجی، ابراهیم و مسعود هاشمیان؛ «تحلیل تطبیقی مؤلفههای امنیت اقتصادی در ایران»؛ فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، س8، ش29، 1386.
33
محبی، ابوالفضل؛ بررسی مؤلفههای حقوقی قضایی امنیت اقتصادی؛ فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، ش53، 1390.
34
مزاشو، زیسلاو؛ «امنیت اقتصادی»؛ مجموعه مقالات امنیت اقتصادی، چ1، تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، 1387.
35
مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ چ3، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
36
مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد؛ «اقتصاد، امنیت و تبیین ناامنی اقتصادی»؛ مجموعه مقالات امنیت اقتصادی، ج1، تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، 1387.
37
میرمحمد صادقی، حسین؛ «وظیفه قوه قضائیه در حلوفصل شایسته دعاوی تجاری بهعنوان پیششرط امنیت اقتصادی»؛ مجموعه مقالات همایش راهکارهای توسعه امنیت اقتصادی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 1382.
38
میرمعزی، سیدحسین؛ نظام اقتصادی اسلام «مبانی، اهداف، اصول راهبردی و اخلاق»؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.
39
نجفی ابرندآبادی، علیحسین؛ مباحثی در علوم جنایی «تقریرات دروس استاد»؛ ویراست هفتم به کوشش شهرام ابراهیمی؛ [بیجا]: [بینا]، 1391.
40
نورزاد، مجتبی؛ جرایم اقتصادی در حقوق کیفری ایران؛ تهران، انتشارات جنگل، 1389.
41
نورى، حسینبنمحمدتقى محدث؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ قم: مؤسسة آلالبیت:، 1408ق.
42
Edelhertz, Herbert, and Thomas D. Overcast, (eds.); White Collar Crime: An Agenda for Research; Lexington, MA: Lexington Books, 1982.
43
Geis, Gilbert A; “White-Collar Crime: What Is It?” In White- Collar Crime Reconsidered, edited by Kip Schlegel and David Weisburd, Boston: Northeastern University Press, 1992.
44
Simpson, J. A. and E.S.C. Weiner; "the Oxford English Dictionary"; Volume VII, Second Edition, P. Clarendon Press, Oxford, 1991.
45
Tanzi, Vito; Corruption Around The World: Causes Consequences Scope And Cures; Publisher International Monetary Fund, IMF Working Paper, Washington, D.C, 1998.
46
ORIGINAL_ARTICLE
شرط پرداخت از مال معین در عقد ضمان
عقد ضمان در فقه امامیه و قانون مدنی ایران موجب نقل دین از ذمة مضمونعنه به ذمة ضامن میگردد نه ایجاد تضامن بین ضامن و مضمونعنه. بنابراین، اگر ضامن از اعتبار مالی و خوشحسابی بیشتری نسبت به مضمونعنه برخوردار نباشد، عقد ضمان علیالقاعده نمیتواند وثیقة بیشتر و بهتری در اختیار مضمونله قرار دهد: عقد ضمان وی را با ذمة دیگری مواجه میکند و خطر دست نیافتن به طلب هنوز باقی است. یکی از راههای کاهش این خطر این است که ضمان به یک مال معین ارتباط داده شود؛ بدین صورت که در عقد شرط شود که دین از مال معینی پرداخت گردد. به نظر بسیاری از فقها چنین شرطی صحیح است. شرط مذکور آثار مهمی دارد که در این مقاله بدانها پرداخته شده است؛ از جمله این که تصرف ضامن در مال مورد شرط ممنوع است و مضمونله در استیفای دین خود بر سایر غرما مقدم است. از این لحاظ میتوان شرط پرداخت از مال معین را نوعی توقیف خصوصی مال دانست. با این کار، ضامن از تصرف در مال ممنوع میشود و منافع مضمونله به طرز مناسبی تأمین میگردد.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32669_728e4412a11fe68066ac456f354136b2.pdf
2017-12-22
111
128
عقد ضمان
شرط پرداخت
توقیف مال
تضامن
اسماعیل
نعمت اللهی
esmail_nematollahi@yahoo.com
1
استادیار دانشکده حقوق دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
اردبیلی، مولی احمد؛ مجمع الفائده و البرهان؛ ج9، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
1
اصفهانى، محمدحسین کمپانى؛ حاشیه کتاب المکاسب؛ ج3، چ1، قم: أنوار الهدى، 1418ق.
2
بصرىبحرانى، محمدامین (زینالدین)؛ کلمه التقوى؛ ترجمه: سیدجواد وداعى؛ ج6، چ3، قم: [بینا]، 1413ق.
3
تسترى، اسدالله؛ مقابس الأنوار؛ قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
4
جزائرى، سیدمحمدجعفر؛ هدى الطالب فی شرح المکاسب؛ ج7، چ1، قم: مؤسسه دار الکتاب، 1416ق.
5
حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقى؛ ج12 و 13، چ1، قم: مؤسسه دار التفسیر، 1416ق.
6
حلّى (فخرالمحققین)، محمدبنحسن؛ إیضاح الفوائد؛ ج2 و 3، چ1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
7
حلّى (محقق حلّی)، جعفربنحسن؛ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ ج2، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
8
سبزوارى، سیدعبدالأعلى؛ مهذّب الأحکام؛ ج20، چ4، قم: مؤسسه المنار، 1413ق.
9
شیخطوسى، محمدبنحسن؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ ج2، چ3، تهران: المکتبه المرتضویه، 1387ق.
10
صیمرى، مفلحبنحسن؛ غایة المرام؛ ج2، چ1، بیروت: دار الهادی، 1420ق.
11
عاملى (شهید ثانی)، زینالدینبنعلى؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعه الدمشقیه؛ ج4، چ1، قم: کتابفروشى داورى، 1410ق.
12
ـــــــــ؛ حاشیه شرائع الإسلام؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1422ق.
13
ـــــــــ؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ ج4، چ1، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه، 1413ق.
14
عاملى، سیدجوادبنمحمد حسینى؛ مفتاح الکرامه؛ ج16 و 18، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.
15
علامه حلّى، حسنبنیوسف؛ تذکرة الفقهاء؛ ج14، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
16
ـــــــــ؛ قواعد الأحکام؛ ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
17
محقق کرکی، علىبنحسین عاملی؛ جامع المقاصد؛ ج5، چ2، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1414ق.
18
نائینى، میرزامحمدحسین غروى؛ منیة الطالب فی حاشیه المکاسب؛ ج1، چ1، تهران: المکتبه المحمدیه، 1373ق.
19
نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ ج26، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، [بیتا].
20
یزدى، سیدمحمدکاظم طباطبایى؛ العروة الوثقى؛ ج4 و 5، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1419ق.
21
ORIGINAL_ARTICLE
ضمان مدنی ناشی از نقض حق فکری: دعوای مسؤولیت یا استیفا؟
نقض حق فکری دیگران، تخلف از احکام حقوق مالکیت فکری است که آثار موضوعی و حکمی گوناگون دارد؛ اما به نسبت اهمیت آن، حقوقدانان تحلیل دقیقی در باره آن ارایه ندادهاند. سود و زیان ناقض و دارنده حق فکری از جمله آثار مهم نقض در روابط خصوصی دارنده نخستین یا انتقالگیرنده حق و ناقض حق فکری است. دعوای مسؤولیت مدنی که با بیشترین اقبال در دعاوی مدنی ناشی از نقض حق فکری روبرو شده، توان پوشش همه موقعیتهای فوق را ندارد؛ لذا بایستی از نهاد استفاده بلاجهت برای تعیین تکلیف سود حاصل از نقض یاری گرفت. در کنار مطالعه دعوای استرداد در نقض حق فکری، وضعیت ذهنی ناقض حق نیز از جمله موضوعات مطالعه نوشته حاضر است. همچنین، ممکن است علاوه بر سودی که به خوانده تعلق میگیرد، زیان یا حتی سودی نصیب خواهان شود؛ این نیز از جمله ابهاماتی است که سعی شده در مقاله حاضر بر طرف شود.
https://hoquq.iict.ac.ir/article_32670_8f9b73476405409e3bfb07e88ea3c90b.pdf
2017-12-22
129
154
نقض حق فکری
مسؤولیت مدنی
استرداد
سود
زیان
عبداله
رجبی
rajabya@ut.ac.ir
1
استادیار گروه حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ایمانزاده ارباطان، داود؛ استفاده بلاجهت (اکل مال به باطل) در قرآن کریم؛ پایاننامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1380.
1
بابایی، ایرج؛ حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد؛ تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1394.
2
باریکلو، علیرضا؛ مسئولیت مدنی؛ چ5، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1393.
3
جعفریلنگرودی، محمدجعفر؛ دوره حقوق مدنی: حقوق تعهدات؛ چ3، تهران: کتابخانه گنج دانش، 1378.
4
حسنپور، محمدمهدی؛ «حقوق پدیدآورنده برنامه رایانهای؛ مطالعه تطبیقی»؛ مجله حقوقی دادگستری، ش50 و 51، 1384.
5
حکمتنیا، محمود؛ مبانی مالکیت فکری؛ چ2، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
6
رجبی، عبدالله؛ «ضمان ناشی از آتشافروزی در حقوق اسلامی»؛ مجله پژوهشهای فقهی، دوره 11، ش4، 1394.
7
ــــــــ؛ احقاق شخصی حق (خود دادگری)؛ تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393.
8
رحیمی، حبیبالله؛ استفاده بلاجهت (مطالعه تطبیقی)؛ رساله دکترای حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1380.
9
زرکلام، ستار؛ حقوق مالکیت ادبی و هنری؛ تهران: سمت، 1387.
10
سیدیزدی، سیدکاظم؛ العروة الوثقی؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1420ق.
11
صفایی، سیدحسین؛ «استفاده بلاجهت با وجود رابطه قراردادی»؛ مقالاتی درباره حقوق مدنی و حقوق تطبیقی، تهران: میزان، 1375.
12
کاتوزیان، ناصر؛ الزامهای خارج از قرارداد: ضمان قهری؛ ج2، چ3، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1382.
13
ــــــــ؛ قواعد عمومی قراردادها (اجرای عقد و عهدشکنی، مسئولیت قراردادی)؛ ج4، چ2، تهران: شرکت انتشار، 1376.
14
میرحسینی، سیدحسن؛ حقوق اختراعات؛ تهران: میزان، 1387.
15
نصرآبادی، مصطفی؛ «ماهیت و چگونگی نقض حقوق مادی آفرینشهای ادبی و هنری»؛ فصلنامه تخصصی دین و قانون، ش9، 1394.
16
Bainbridge, David; Introduction to Computer Law; 5th ed., Pearson Education Limited, 2004.
17
Blair, Roger D. & Thomas f. Cotter; Intellectual Property (Economic and legal Dimensions of Rights and Remedies); Cambridge university Press, 2005.
18
Branahl, Udo; Medienrecht: Eine Einführung; 7. Verlage, Springer VS, 2013.
19
Burrows, Andrew & Ewan McKendrick & James Edelman; Cases and Materials on the Law of Restitution; 2nd ed., Oxford pub, 2006.
20
Cane, Peter; the Anatomy of Tort Law; First ed., Oxford: Hart Publishing, 1997.
21
_________; Tort Law and Economic Interest; 2nd ed., Oxford: Clarendon Press, 1996.
22
Carbonnier, Jean; Droit Civil: Les Obligations; t. 4, 22e édition refondre, Paris: Thémis, 2000.
23
Clive, Eric; "Restitution and Unjustified Enrichment (Chapter 15)"; Towards a European Civil Code; 2nd ed., Hague: Kluwer Law International, 1998.
24
Colston, Catrine & Jonathan Galloway; Modern Intellectual Property Law; 3rd ed., routledge, 2010.
25
Giglio, Francesco; “A Systematic Approach to Unjust and Unjustified Enrichment”; Oxford Journal of Legal Studies; vol. 23, no. 3, 2003.
26
Gordley, James & Arthur Taylor von Meheren; an Introduction to the Comparative Study of Private law: Readings; Cases, Materials, Cambridge Universities Press, New York, 2006.
27
Dalloz; Petit Dictionnaire de Droit; Paris: Dalloz, 1951.
28
Lloyd, Ian J.; Information Technology Law; 6th ed., Oxford University Press, 2011.
29
Mazeaud, Henri & Léon et Jean; Leçons de Droit Civil (Obligations); Par François Chabas, t. II, 1er, Paris: Montchrestien, 1998.
30
Viney, Geneviève & Patrice Jourdin; Traité de Droit Civil: Les effets de la Responsabilité; Sous la Direction de Jaque Ghestin, 2e éd, 2001.
31
World Intellectual Property Organization (Wipo; Wipo Intellectual Property Handbook, 2nd ed., Wipo Publication, 2008.
32
Wolfrum, Rudiger, Peter-Tobias Stoll; "Max Planck Commentaries on World Trade Law"; WTO (Trade-related Aspects of Intellectual Property Rights), vol. 7 Mrtinus Nijhoff Publishers, 2009.
33