چالش های حمایت از اختراع سامانه هوش مصنوعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی و مدیر گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 معاون علمی دانشکده مهندسی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

هوش مصنوعی سامانه‌ای است که می‌تواند واکنش‌هایی مشابه رفتار هوشمند انسانی داشته باشد، شرایط پیچیده را درک کند، فرآیند تفکری را شبیه‌سازی کرده و کسب دانش کند و برای حل مسئله استدلال کند و در نهایت محصول جدیدی به بار آورد. گاهی آدمی این فناوری را به عنوان ابزاری برای ساخت اختراع خود بکار می‌گیرد و گاهی خود هوش مصنوعی به صورت مستقل دست به اختراع می‌زند؛ اختراعی که اگر توسط انسان به وجود می‌آمد تحت حمایت نظام حق اختراع قرار می‌گرفت. مسئله این است که اگر هوش مصنوعی چه به عنوان ابزار و چه به صورت مستقل، نقشی ایفا کند آیا اختراع به وجود آمده قابل حمایت است؟ اگر پاسخ مثبت باشد، دارنده حق کیست؟ در این جستار با روش تبیینی – تحلیلی به این پاسخ دست یافته‌ایم که در فرض یکم بکارگیرنده هوش مصنوعی مالک اختراع بوده اما در فرض دوم مالکیت در دامنه عموم قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. امامی، اسدالله؛ حقوق مالکیت صنعتی؛ تهران: میزان، 1390.
  2. بختیاروند، مصطفی و مهسا تدین سعدی؛ «فناوری چاپ سه‌بُعدی: چالشی جدید برای حقوق مالکیت فکری»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی؛ ش3، پاییز 1395، ص57ـ83.
  3. حکمت‌نیا، محمود؛ مبانی مالکیت فکری؛ چ2، قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
  4. رجبی، عبدالله؛ «حقوق محصولات فکری پدیدآمده از غیرانسان: شرح حقوق کنونی و نقدی بر رویکرد لایحه حمایت از مالکیت فکری»، حقوق خصوصی؛ ش2، پاییز و زمستان 1396، ص241ـ265.
  5. رجبی، عبدالله؛ «ضمان در هوش مصنوعی»، مطالعات حقوق تطبیقی؛ ش2، پاییز و زمستان 1398، ص449ـ466.
  6. شاکری، زهرا؛ «چالش‌های حقوقی اختراعات ناشی از هوش مصنوعی»، کنفرانس ملی مهندسی کامپیوتر، فناوری اطلاعات و کاربردهای هوش مصنوعی؛ تهران، 1396.
  7. شبیری زنجانی، حسن؛ «حقوق مالکیت فکری در آثار مبتنی بر رایانه (برگرفته از رایانه)»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ش2، تابستان 1389، ص157ـ193.
  8. واثقی، محسن؛ «امکان‌سنجی اعطای شخصیت حقوقی به ربات‌های هوشمند با تکیه بر مصوبه اتحادیه اروپا (شخص الکترونیک ـ 2017)»، فصلنامه مجلس و راهبرد؛ ش103، 1399، ص307ـ333.
حقوق اسلامی
دوره 20، شماره 79
دی 1402
صفحه 51-70

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار