تحلیل وثیقه‌های شخصی بر مبنای توثیق و تضمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

توثیق‌ها و تضمین‌های شخصی، تعهداتی فرعی و تبعی‌اند که درضمن تعهدات اصلی قرار می‌گیرند و به ‌دنبال ایجاد توثیق و اطمینان در متعهدٌله نسبت به اعتبار متعهد و نیز نسبت به عدم تخلف او در انجام تعهدند. برای نیل به این هدف، آنها برای اعسار مدیون و همچنین تخلف متعهد از انجام تعهد گرو یا به‌عبارت‌دیگر تضمین و ضمانت اجرایی مضاعف بر ضمانت‌های اجرایی قانونی مهیا می‌کنند.
گاهی تضمین‌کنندهبه‌منظور ایجاد ضمانت اجرا برای تخلف متعهد از انجام تعهد، خودش تعهد را بر ‌عهده می‌گیرد؛ نمونه شایع این تضمین‌ها را می‌توان در انواع گوناگون تضمین‌های پرداخت دَین دیگری یافت. گاهی نیز خود تعهد تضمین‌شده قابلیت عهده‌گیری را ندارد؛ بنابراین ضامن ناچار است برای تضمین چنین تعهدی، عواقب تخلف متعهد از انجام تعهد را عهده‌دار شود. ضمان عهده، ضمانت از تعدی و تفریط امین و تضمین حُسن انجام قرارداد از این‌گونه‌اند.
انتقال دَین و تضمین تعهد دیگری، دو نهاد حقوقی متفاوت‌اند که هر یک در جای خود قابل استفاده‌اند وهیچ‌یک منعی نسبت به کارکرد دیگری ندارد. همچنین تضمین‌های شخصی متفاوت از تضامن قراردادی است. بستانکار در تضامن قراردادی، نه به‌ دنبال ایجاد گرو و ضمانت اجرا، بلکه به ‌دنبال ایجاد دو محل برای اجرای تعهد است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابن‌قدامه حنبلی، عبدالله‌بن‌احمد؛ المغنی؛ ج5، بیروت: دارالکتاب العربی، 1405ق.
  2. اسکینی، ربیعا؛ حقوق تجارت، اسناد تجاری؛ چ9، تهران: سمت، 1384.
  3. اصفهانی، سیدابوالحسن؛ وسیل‍ة النجاة؛ قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، 1422ق.
  4. اصفهانی، محمدحسین؛ حاشیه کتاب المکاسب؛ ج1، چ1، قم: أنوارالهدی، 1418ق.
  5. امامی، سیدحسن؛ حقوق مدنی؛ ج1 و 4، چ18، تهران: انتشارات اسلامیه، 1384.
  6. ایزانلو، محسن؛ «تعهد به فعل ثالث»؛ فصلنامه حقوق (دانشکده حقوق و علوم سیاسی)، ش1، بهار 1386، ص1ـ38.
  7. بجنوردی، سیدحسن؛ القواعد الفقهی‍ة؛ ج1 و 2، قم: نشر الهادی، 1419ق.
  8. بحرالعلوم، محمد‌بن‌محمدتقی؛ بلغ‍ة الفقیه؛ ج2، چ4، تهران: منشورات مکتبة الصادق†، 1403ق.
  9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر؛ رهن و صلح؛ چ4، تهران: گنج دانش، 1388.
  10. ـــــ ؛ ضمان عقدی؛ چ2، تهران: گنج دانش، 1393.
  11. حسینی سیستانی، سیدعلی؛ منهاج الصالحین؛ ج2، چ5، قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی، 1417ق.
  12. حلّی (محقق)، حسن‌بن‌یوسف؛ تذکرة الفقهاء؛ ج14، چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت‰، 1414ق.
  13. حنفی، ابن‌همام؛ شرح فتح القدیر؛ ج7، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه، 2003م.
  14. خمینی، سیدروح‌الله؛ استفتائات؛ ج2، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1422ق.
  15. خویی، سیدابوالقاسم؛ مبانی العروة الوثقی؛ ج2، چ1، قم: منشورات مدرسه دارالعلم، 1409ق.
  16. زحیلی، وهبه؛ الفقه الإسلامی و أدلته؛ ج6، چ4، دمشق: دارالفکر، 1997م.
  17. سنهوری، عبدالرزاق احمد؛ الوسیط فی شرح القانون المدنی؛ ج1، 3 و 10، بیروت: دار إحیاءالتراث العربی، 1337ق.
  18. صفایی، سیدحسین؛ حقوق بیع بین‌المللی؛ چ2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1387.
  19. طباطبایی بروجردی، حسین؛ منابع فقه شیعه؛ ترجمه مهدی حسینیان قمی و محمدحسین صبوری؛ ج23، چ1، تهران: انتشارات فرهنگ سبز، 1429ق.
  20. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم؛العروة الوثقی (المحشی)؛ ج5، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
  21. طوسی، محمد‌بن‌حسن؛ الخلاف؛ ج3، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
  22. عاملی، محمد بن مکی؛ اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، چ1، بیروت: دارالتراث، 1410ق.
  23. فاضل لنکرانی، محمد؛ تفصیل الشریعة (کتاب المضاربة ...)؛ چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار‰، 1425ق.
  24. کاتوزیان، ناصر؛ عقود معیّن؛ ج4، چ4، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1382.
  25. ـــــ ؛ نظریه عمومی تعهدات؛ چ5، تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1389.
  26. کاسانی، ابن‌مسعود؛ بدائع الصنائع؛ ج7، چ2، بیروت: دارالکتب العلمیه، 2003م.
  27. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب؛ الکافی؛ ج5، چ4، تهران: داراکتب الإسلامیه، 1407ق.
  28. مجاهد، سیدمحمد؛ کتاب المناهل؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت‰، [بی‌تا].
  29. وزارة الوقاف و الشؤون الإسلامیة؛ الموسوعة الفقهی‍ة؛ ج34، چ1، کویت: دارالصفوة، 1404 ق.